سیاه بختی عروس تالاب های ایران، گاوخونی کانون ریزگرد می گردد؟ - بلاگ پو

اتمام پژوهش در ارتباط با انباشت سموم و فلزات سنگین در تالاب گاوخونی دیگر یک ادعا نیست و به گفته کارشناسان اگر هرچه سریع تر چاره ای برای تأمین حق آبه تالاب اندیشیده نگردد دیگر تنها ورزنه ای هایِ شکیبا شاهد از میان رفتن سبزآبی تالاب و زیستگاه های اطراف آن نیستند بلکه دود خشکی تالاب به چشم منطقه خواهد رفت.

گلوی ملتهب گاوخونی حادثه آفرین می گردد؟!

دراین ارتباط رئیس اداره پژوهش و فناوری اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت وگو با خبرنگاران، با اشاره به اینکه دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان و محیط زیست اصفهان از بیش از سه سال پیش پژوهشی در ارتباط با اثرات خشکی تالاب گاوخونی شروع کردند، گفت: این طرح با موضوع آنالیز اثرات زیست محیطی خشک شدن تالاب بین المللی گاوخونی به انتها رسیده است.

کیوان نعمتی با بیان اینکه بر روی این طرح سه سال و چهار ماه کار تحقیقاتی و عملیاتی انجام گردیده است، اضافه نمود: در طول این زمان نمونه های مختلفی از بخش های مختلف تالاب گاوخونی اخذ و مقایسه گردیده است.

وی با اشاره به اثبات پدیدار شدن فلزات سنگین در گاوخونی با پیشرفت خشک سالی تالاب تأکید کرد: به دلیل رطوبت بسیار اندک تالاب، هنوز گاوخونی در وضعیت نامناسبی قرار ندارد اما در صورت تأمین نشدن حق آبه تالاب این فلزات سنگین منشأ اثرات ناگواری برای تمامی شهرهای اطراف خواهد بود.

رئیس اداره پژوهش و فناوری حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه در این پژوهش میزان متوسط سرب، روی و کادمیوم در خاک حوضچه آبریز و پوسته طبیعت منطقه موردمطالعه قرار گرفته است، گفت: بر این اساس در طول دوره های پیشرفت خشک سالی در این منطقه، فلزات سنگین سرب، روی و کادمیوم در تالاب نمایان گردیده و میزان سرب و کادمیوم در خاک این حوضچه آبریز و کادمیوم در رسوبات پوسته منطقه بیشتر بوده است.

خطر ریزگردها و سونامی نمک در کمین منطقه

وی تأکید کرد: این هشدار وجود دارد که در صوت عدم تأمین حق آبه زیست محیطی گاوخونی این تالاب در آینده نزدیک به منبع اصلی فراوری ریزگردهای سمی به ویژه در فصولی که باد غالب در استان اصفهان از غرب به شرق می وزد، تبدیل گردد.

نعمتی با تصریح بر این نکته که خشک شدن تالاب خطر سونامی نمک را نیز در پی دارد، گفت: این نوع سونامی موجب از میان رفتن زمین های کشاورزی و نابودی هزاران هکتار دشت حاصلخیز نیز خواهد شد.

وی اضافه نمود: به طورکلی مشکلات زیست محیطی ناشی از تالاب گاوخونی تنها گریبان گیر اصفهان نخواهد بود و تمامی شهرهای اطراف و پایتخت را نیز در برمی گیرد و این هشداری است که با توجه به اثبات انباشت فلزات سنگین در گاوخونی باید جدی گرفته گردد.

ضرورت ایجاد کارگروه احیای تالاب گاوخونی همانند دریاچه ارومیه

رئیس اداره پژوهش و فناوری حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به ضرورت ایجاد کارگروه احیای تالاب گاوخونی همانند احیای دریاچه ارومیه در سطح استانی تأکید کرد: بر این اساس باید در قالب این کارگروه حق آبه زیست محیطی تالاب گاوخونی به میزان 170 میلیون مترمکعب در سال در راستای فعال شدن تالاب و جلوگیری از فراوری گردوغبار تخصیص داده گردد و از برداشت های غیرمجاز در مسیر رودخانه تا تالاب نیز جلوگیری به عمل آید.

با توجه به فرارسیدن فصل گرما، خشک شدن سطح تالاب دل نگرانی های تازه ای ایجاد نموده است، پژوهش مذکور سه سال و چهار ماه طول کشیده است و به گفته پژوهشگران تا زمان اتمام آن هنوز سطح تالاب به شکل کامل خشک نگردیده بود اما اینکه هنوز ما در همان شرایط انتها پژوهش سه سال و چهارماهه قرار داریم یا شرایط خطرناک تری را تجربه می کنیم موضوعی است که باید موردتوجه ویژه قرار گیرد.

رطوبت در سطح گاوخونی به حداقل ممکن رسیده است

دراین ارتباط فعال محیط زیست ساکن ورزنه در گفت وگو با خبرنگاران، به خشک شدن سطح دریاچه گاوخونی در شرایط فعلی اشاره نمود و گفت: در اردیبهشت ماه سال جاری بارندگی های بسیار خوبی را در محدوده تالاب گاوخونی شاهد بودیم که نسبت به سال های گذشته در همین زمان مناسب ارزیابی می گردد چراکه با بارندگی در بخش دریاچه نمک مقداری آب نیز وارد تالاب شد.

وی اضافه نمود: این بارندگی ها اندکی سطح رطوبت تالاب را افزایش داد اما اکنون وارد فصل گرم سال گردیده ایم و رطوبت در سطح خاک گاوخونی به حداقل ممکن رسیده است.

احمد شهبازی با بیان اینکه در شرایطی که در ماه مرداد قرار داریم سطح خود دریاچه کاملاً خشک گردیده است و قطره ای آب در آن مشاهده نمی گردد، ابراز داشت: تنها در بخش دلتای تالاب و بخش هایی از حواشی گاوخونی مقدار کمی آب وجود دارد.

زنگ خطر دوباره برای تالاب با ادامه شرایط خشک سالی تا مهرماه

وی با تصریح بر این نکته که تالاب گاوخونی تا حدودی کارکرد رطوبتی خود را به دلیل همان بارش های اردیبهشتی حفظ نموده است، بیان داشت: این مطلب بدان معنا نیست که گاوخونی شرایط خطرناکی را پیش رو ندارد بلکه در صورت عدم بارندگی و یا تأمین حق آبه گاوخونی در اواخر شهریورماه یا مهرماه ممکن است شاهد نامناسب شدن شرایط باشیم.

نماینده میراث فرهنگی و فعال محیط زیست ساکن ورزنه اضافه نمود: در چنین شرایطی باید منتظر وخیم تر شدن وضعیت تالاب باشیم مگر اینکه خداوند لطف نموده و با بارندگی های مناسب در فصل پاییز از شرایط خطرناکی که ناشی از خشک شدن گاوخونی است، بگریزیم.

مسئولان عزم جدی ندارند و گاوخونی شوخی ندارد!

وی با تأکید بر ضرورت برنامه ریزی های بلندمدت دراین ارتباط گفت: البته عزمی دراین ارتباط در مسئولان ندیده ایم و باوجوداینکه بارها آژیر خطر در ارتباط با پراکنش ریزگردهای سمی از سوی تالاب به سمت شهرهای اطراف به صدا درآمده است و هر بار تنها به لطف الهی از آن دور گردیده ایم اما مسئولان حرکت خاصی انجام نداده اند که از آن سیاست و عزم جدی دولت برای برطرف این مشکلات برداشت گردد.

هنوز مسئولان برنامه بلندمدتی برای احیای گاوخونی ارائه ننموده اند

شهبازی ادامه داد: نکته عجیب اینکه مسئولان هیچ برنامه ای مانند برنامه بلندمدت دریاچه ارومیه برای تالاب ارائه و اجرا ننموده اند که نشان از برطرف فاز به فاز مشکلات مهم ناشی از خشکی گاوخونی باشد.

وی اضافه نمود: باید همانند برنامه های جامعی که در موضوعات مختلف تدوین می گردد شاهد برنامه ای درازمدت برای احیای تالاب گاوخونی باشیم به نوعی که هرسال به بخشی از اهداف موجود دست پیدا کنیم.

دانیالی: مسئولان وزارت نیرو اعتقادی به حقابه محیط زیست ندارند

مشکلات زیست محیطی تالاب گاوخونی مربوط به امروز و دیروز نیست، سال هاست که رسانه ها از سفیدبخت نشدن عروس تالاب های ایران گزارش نوشته اند و کارشناسان از تابلوی مرئی خطر مرگ بر تن گاوخونی سخن فرسایی نموده اند اما در طول این چند سال مسئولان کشوری تنها و تنها قول ها و نامه های کاغذی را به دست طبیعت سپردند و برخی نیز عدم اثبات خطرزا بودن رسوب های گاوخونی را بهانه بی تدبیری و عدم آینده نگری خود کردند.

مدیرکل محیط زیست استان اصفهان در گفت وگو با خبرنگاران، در پاسخ به این سؤال که با توجه به اثبات انباشت فلزات سنگین در گاوخونی چه اقدامات و برنامه ریزی های جدیدی دراین ارتباط در حال اجرا است؟ گفت: مشکلات گاوخونی به استاندار اصفهان طی نامه ای ابلاغ گردیده است و موضوع را به سازمان محیط زیست برای چاره اندیشی بیشتر نیز اعلام کردیم که امیدواریم در این زمینه تدابیر لازم را اتخاذ نمایند.

رحمان دانیالی با بیان اینکه طرح تأمین احتیاج آبی تالاب به اتمام رسیده است، اضافه نمود: شرایط بد تالاب گاوخونی بارها با مسئولان مطرح گردیده است.

وی با بیان اینکه زنگ خطر برای تالاب گاوخونی به صدا درآمده اما توجه لازم به آن نمی گردد، توضیح داد: بعد از آب شرب، حقابه زیست محیطی در اولویت محیط زیست واقع شده است اما مسئولان وزارت نیرو اعتقادی به این حقابه ندارند.

قول مسئولان استانداری برای انتقال مشکلات خشکی گاوخونی به وزارت نیرو

وی در پاسخ به این سؤال که چرا هیچ برنامه مدونی در طول سال های اخیر برای احیای مرحله به مرحله تالاب برنامه ریزی نگردیده است، بیان داشت: ای کاش دراین ارتباط از مدیریت بحران استانداری اصفهان سؤال نموده و برنامه ها را از آن ها می پرسیدید.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در پاسخ به این سوال که محیط زیست در تعاملات خود با مسئولان در ارتباط با تالاب چه تدابیری اندیشیده است؟ توضیح داد: ما نامه ای ارسال و پیشنهاداتی مطرح کردیم مبنی بر اینکه باید همانند دریاچه ارومیه و با همان حساسیت برنامه ها جلو برود و مدیریت بحران استان قرار بود با وزارت نیرو هماهنگی هایی در این ارتباط داشته باشد.

حفظ رطوبت تالاب با تأمین پساب موضوعی است که به شکل کمرنگ در سال های گذشته مطرح اما در چرخه برنامه ریزی برای تالاب و درست همانند برنامه جامع مدیریت زیست بوم حوضه آبریز تالاب بین المللی گاوخونی در افق برنامه های مسئولان گم شد، برنامه ای که دو سالی است بی نتیجه و تنها در حد حرف باقی مانده است.

یک فعال محیط زیست ساکن ورزنه با اشاره به اینکه پسابی که قرار بود به منظور مرطوب سازی تالاب اختصاص پیدا کند مقطعی بوده است، گفت: این پساب که شامل فاضلاب تصفیه گردیده شهر اصفهان بود به همراه مقداری سرریز آب کشت به سمت تالاب و بارندگی های فصلی در زمینه مرطوب سازی تالاب گاوخونی تا حدودی کمک نماینده بود.

شهبازی با بیان اینکه تخصیص این پساب به تالاب گاوخونی تداومی نداشت و به شکل فصلی اختصاص پیدا کرد ضمن اینکه در مسیر نیز برداشت هایی از همین پساب رخ داده بود، اضافه نمود: به نظر می آید اتفاقاتی مانند رهاسازی مقطعی آب یا تخصیص پساب بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته است.

پساب راهنمایی گردیده به سمت گاوخونی یک حرکت مردمی بود

اما مدیرکل محیط زیست اصفهان درباره مقطعی بودن پساب تالاب گاوخونی به مهر گفت: این پساب با مساعدت و همراهی توسط مردم محلی به سمت تالاب راهنمایی گردیده بود و هیچ پسابی از سوی مسئولان به این تالاب بین المللی اختصاص داده نشد.

به گفته کارشناسان در شرایط خطرناک فعلی تامین حق آبه تالاب گاوخونی ضرورتی اجتناب ناپذیر است، موضوعی که مسئولان گویی از به زبان آوردن آن نیز ترس دارند.

شهبازی، کارشناس محیط زیست در پاسخ به این سؤال که تأمین حق آبه تالاب گاوخونی تا چه میزان می تواند در برطرف خطرات ناشی از خشکی تالاب گاوخونی و گسترش ریزگردهای سمی مؤثر باشد، ابراز داشت: در شرایط کنونی و با توجه به عکس العمل های قبلی، تأمین این حق آبه را از سمت وسوی مسئولان امری بعید می دانیم اما ازنظر برطرف مشکل به یقین در پیش گرفتن چنین رویکردی از سوی مسئولان در سطح ملی ضرورت دارد.

به نظر می رسد بهانه ها برای عدم تأمین حق آبه گاوخونی ادامه دارد اما انتظار این است همان گونه که سال جاری بحران کم آبی در اصفهان را با تدبیر مناسب طی کردیم، مسئولان خطرات ناشی از خشک سالی گاوخونی را نیز پشت گوش نیندازند.

شیشه فروش: پژوهشی درباره گاوخونی از سوی محیط زیست به ما ارائه نگردیده است

اما با توجه به اینکه دانیالی مدیرکل محیط زیست استان اصفهان معتقد است اقدامات لازم در ارتباط با گاوخونی را باید از مدیریت بحران استان سؤال کرد به سراغ منصور شیشه فروش رفتیم.

برخلاف صحبت های دانیالی در ارتباط با انعکاس مطلب به استانداری و اینکه قرار است این مرکز مطالب را به وزارت نیرو انتقال دهد، منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان در گفت وگو با خبرنگاران، در ارتباط با اقدامات این سازمان برای جلوگیری از خطر گسترش سونامی نمک و شن از تالاب گاوخونی گفت: هنوز پژوهش مذکور از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست به استانداری ارائه نگردیده و پس از گرفتن نامه از محیط زیست چاره اندیشی انجام می گردد! موضوعی که طرح آن تعجب دانیالی را نیز در برداشت و این صحبت را ناشی از برداشت اشتباه به خاطر دغدغه های زیاد این مقام مسئول برشمرد.

از یک سو محیط زیست اصفهان مدعی ارائه نتایج پژوهش های خشکی تالاب گاوخونی به استانداری اصفهان است و از سوی دیگر جای این سؤال وجود دارد که به فرض عدم ارسال نتایج این طرح پژوهشی، آیا مسئولان استانداری اصفهان نگاهی هرچند اندک به رسانه های استان نداشته اند تا متوجه نتایج این پژوهش شوند؟

تدبیر انسانی به نوعی است که برای هر نوع خطری حتی در صورت احتمال اندک چاره اندیشی کند اما اینکه مسئولان در برابر یک پژوهش ثابت گردیده درباره خطرات خشکی گاوخونی سکوت نموده اند به واقع جای تعجب دارد، شاید فراموش نموده ایم که اگر آب مایه حیات است، خشک شدن تالاب ها نیز عاملی برای بیماری و افزایش مرگ ومیر محسوب می گردد، اکنون به گفته پژوهشگران سونامی شن و نمک گاوخونی دیگر یک سراب نیست بلکه اگر چاره ای برای حق آبه قانونی تالاب اندیشیده نگردد، انتقام طبیعت از بی تدبیری های مداوم متولیان اصلاً دور نیست!