کرونا سیاست نامه مدرن ایران است - بلاگ پو

به گزارش خبرنگاران، عباس عبدی، تحلیل گر سیاسی و اجتماعی در یادداشتی با عنوان کرونا سیاست نامه مدرن ایران است می نویسد:

ویروس کرونا، کارایی حکمرانی در ایران را به چالشی اساسی کشیده است. هر رویداد و حادثه ای، آزمونی است برای هر نظام حکمرانی. ولی اپیدمی کرونا واجد ویژگی های منحصر به فردی است که هیچ کدام از آزمون های قبلی واجد مجموعه این ویژگی ها نیستند. تفاوت کرونا با رویدادهای دیگر در این است که کرونا حوصله ندارد که نسبت با آن کم محلی گردد یا دیده نگردد. اینکه گمان کنیم با نادیده دریافت آن مسأله حل می گردد، چنین نیست. خیلی زودتر از آنچه که انتظار می رفت برای این بحران باید آماده می شدیم. در این نوشته می کوشم که بطور مختصر فرایند روبروه با این ویروس را از زاویه ساختار و ویژگی های حکمرانی در ایران شرح دهم.

پس از رخداد کرونا در چین باید مسأله را جدی می گرفتیم و تصمیمات مقتضی برای پیشگیری و تست مبتلایان احتاقتصادی و شناسایی و نیز تحت نظر دریافت و درمان فراهم می کردیم. هیچ کدام را در عمل؛ یا در حد شایسته انجام ندادیم. به همین علت اکنون درست یا نادرست متهم به آنیم که مرکز اشاعه این ویروس هستیم. سعی می کنم که جزییات همه این مراحل را شرح دهم.

پس از بروز بحران کرونا در چین، نخواستیم یا نتوانستیم خود را برای مقابله احتاقتصادی با ورود این ویروس آماده کنیم. این رفتار چند علت داشت. اول اینکه حکومت و دولت در ایران درگیر جدی مسایل گوناگون غیرحاکمیتی است. حتی در حوزه امور حاکمیتی نیز با مسائل و چالش های گوناگونی روبرو است. بنابراین حوصله پرداختن به مسأله ای را که نه به دار بود و نه به بار بود، نداشت.

از سوی دیگر، دولت و حکومت از بس با مسایل روزمره و جزیی درگیر هستند، امکان پرداختن و یا حتی فکر کردن نسبت به مسایل و احتمالات آینده را هم ندارند. به تعبیر دیگر دوست ندارند که گمان نمایند احتمالاً در آینده با چنین مسأله ای روبرو خواهند شد، چون می دانند که مشکل عظیمی است، و فکر کردن به آن نیز ترس آفرین است، چه رسد به اینکه بخواهند با آن روبرو شوند. به علاوه حتی حاضر نیستند اقدامات احتیاطی انجام دهند، مثلاً تهیه امکانات و تجهیزات بهداشتی را آغاز نمی نمایند چون بودجه و پول ندارند. برای تامین این بودجه حتی جایی برای صرفه جویی ندارند. ظرفیت صرفه جویی تمام شده است. کلی هم کسری دارند.

برای انجام بعضی از اقدامات پیشگیرانه مثل منع تردد میان کشوری، اصلاً آمادگی نداشتیم. کشوری که تحریم است، و به چین بیش از هر جای دیگری نزدیک و نیازمند است و مراوده اقتصادی و کالایی دارد، نمی تواند اقدامات پیشگیرانه انجام دهد- مثلاً پروازها را قطع یا رفت و آمد را محدود کند. در نتیجه باید به روابط خود چون گذشته ادامه دهد، حتی قدری هم چرب ترش کند.

دولت و حکومت به دلایل دیگری نیز قادر به اتخاذ یک تصمیم جدی نبودند. چون هر تصمیم جدی و مهم باید با حمایت مردم همراه گردد. حمایت مردم نیازمند اعتماد به حکومت است، که در کمترین میزان خود است. شمّه ای از این بی اعتمادی را در انتخابات دیدیم. اجرای چنین سیاستی از طرف حکومت نیازمند حمایت رسانه ای متمرکز و قوی است که نه تنها فاقد آن است بلکه جریان رسانه ای در دست مخالفان و منتقدان است. همچنین نیازمند یک ساختار بوروکراتیک قوی و سلسله مراتبی است که به علت شکاف های درون ساختاری چنین عاملی نیز وجود ندارد. مساله انسجام درون ساختاری برای پیشبرد برنامه ای پیروز علیه کرونا خیلی مهم است، به طوری که حتی ممکن است مخالفت های درون ساختاری برای زمین گیر کردن هر سیاستی به تنهائی کفایت کند.

در دوره 40 ساله پس از انقلاب هیچگاه تا این حد شکاف درون ساختار حکومت دیده نشده است. شکافی که اولین مانع برای انجام هر اقدام موثری است

جلسه هیات وزیران، 6 فروردین 1399 | عکس: حمید فروتن | ایسنا

زمان به سرعت می گذرد و هیچ اقدامی انجام نمی گردد. کم کم قراین و شواهد کافی از وجود کرونا از گوشه و کنار کشور به گوش می رسد. رسانه آزاد و مستقلی وجود ندارد که با اطمینان از تبعات اقدامش، خبر رسیدن کرونا را برملا و پیگیری کند. اینجا و آنجا حرف هایی زده می گردد ولی نظام اداری و حکومتی معتقدند که اینها توطئه است و می خواهند ما را زمین بزنند. گفته می گردد که مرگ ومیرها ناشی از آنفولانزای B است و الان فصل آن است. اگر کسی در این باره خبری بگوید و اصرار کند با او مقابله می گردد. انکار پشت انکار. چرا؟ به همان علل پیش گفته. تا اینکه با فوت دو نفر که برادر یکی از آنان پزشک بوده، قضیه آشکار می گردد و دیگر قابل کتمان نیست.

در این مرحله می کوشند که مسأله را کم اهمیت جلوه دهند. در بحران کرونا معنای واقعی این جمله که زمان طلاست را می توان فهمید. اگر یک ساعت تأخیر گردد، فرصت های زیادی از دست می رود. ولی سازوکار توجیه وارد میدان می گردد و زمان را از دست می دهند. دیگر برای اتخاذ یک تصمیم مناسب دیر شده است.

بدشانسی حکومت این است که ماجرا از قم آغاز می گردد. جایی که اگرچه استانی است مثل همه استان های دیگر، ولی تصمیم گیری بنیادی درباره این استان بدون جلب رضایت مجموعه ای از نیروها در آن عملاً غیر ممکن است. جلب رضایتی که در عمل تعلیق به محال است، زیرا با مسأله مذهب و نگاه مقامات دینی تلاقی دارد. درست یا نادرست گفته می گردد که قرنطینه کردن قم در دستور کار بوده ولی انجام نشده است. برنامه 22 بهمن و انتخابات نیز فرآیند انتشار ویروس را تشدید نموده است. بعضی نیروها در پوشش مذهبی در برابر راه چاره ها مقاومت می نمایند هر چند پس از چند روز آرام می شوند. ولی هنوز تا قرنطینه راه زیادی در پیش است.

در این مرحله شکاف جدی میان جامعه و حکومت از حیث درک از اهمیت و ابعاد فاجعه پیش می آید. در حالی که مردم معتقدند ده ها نفر فوت نموده اند، آمار رسمی تعداد اندکی را اعلام می نماید. چرا؟ چون آمار رسمی، یعنی آمار ثبتی. و چیزی که ثبت نگردد یعنی نیست! ولی آمار مردم آمار شهودی و مشاهده ای است. در نتیجه شکاف میان مردم و حکومت عمیق تر می گردد. فرهنگ بی توجهی مردم به رعایت ضوابط بهداشتی، با عدم توان دولت و حکومت در اعمال اقتدار، ترکیب می شوند و ویروس با سرعت منتشر می گردد.

برای بی اهمیت دانستن ماجرا ستاد مقابله با کرونا به ریاست وزیر بهداشت تشکیل می گردد. این تصمیم یعنی، کرونا فقط یک مساله بهداشتی است. سپس در اولین واکنش برای عادی جلوه دادن وضع می گویند از ابتدای هفته شرایط عادی است. بعد که خلاف آن عمل می گردد می گویند که هفته بعد اوج آن است و به سرازیری می افتیم، خلاصه کم کم به جایی می رسیم که اکنون قول 5 هفته بعد را برای رسیدن به اوج داده اند. تصمیمات ناقص و متغیرْ مردم را سرگردان می نماید. در بعضی مناطق مردم خودشان دست به کار می شوند و جلوی هم صف آرایی جاده ای می نمایند. در شرایطی که همه مسئولین باید در میدان باشند، غیب شان می زند و مثل بخشی از مردم خودقرنطینگی را پیشه می نمایند تا وجود ذی جودشان برای روزهای پس از کرونا حفظ گردد. مدیریت مهم ترین بحران چهار دهه گذشته در سطح وزیر بهداشت متوقف شده است!! همین یک ویژگی برای فهم سطح درک رسمی روبروه با ماجرا کافی است.

شاید این پرسش پیش آید که خوب! چه باید کرد؟ اگر به این فرآیند چند ماهه نگاه کنیم تمامی مسائل ساختار سیاسی ایران کمابیش در آن دیده می گردد. مسائلی که نه فقط در بحران کرونا که در همه امور کشور بازتاب دارد و ما را به اینجا رسانده است. این نقایص آثار خود را در همه زمینه ها برجا می گذارد ولی در کرونا با شدت بیشتر و گستره عظیم تری نمایان شده است. اگر بخواهم تیتروار شرح دهم به این شرح است:

· شکاف قدرت و مسئولیت در همه حوزه ها بویژه در زمینه سیاست و مذهب.

· ضعف شدید سیاست رسانه ای رسمی و ناکارآمدی مفرط صداوسیما و فقدان اعتبار و اعتماد به آن.

· شکاف درون ساختاری. در دوره 40 ساله پس از انقلاب هیچگاه تا این حد شکاف درون ساختار حکومت دیده نشده است. شکافی که اولین مانع برای انجام هر اقدام موثری است.

· فقدان حاکمیت قانون

· افزایش بی اعتمادی مردم به حکومت و شکاف دولت ـ ملت و فقدان امید به آینده نزد مردم

· عدم توازن در توسعه بخش های گوناگون جامعه و حکومت

· تحمیل وظایف فراتر از وظایف دولت و حکومت بر دوش آن

· فقدان سیاست خارجی متوازن با توانایی های کشور

· عدم استفاده از ظرفیت نیروهای انسانی کشور. برای نمونه مدیریت بهداشت و درمان کشور در خوش بینانه ترین حالت، بازتاب دهنده حتی 20 درصد نیروی انسانی شاغل در این بخش نیست. بیشتر کسانی که امروز در خط مقدم نجات مردم و کشور هستند نماینده ای در ساخت قدرت ندارند و حتی به رسمیت هم شناخته نمی شوند. نمونه اش روبروه با یک موضوع بسیار ساده کراوات زدن پزشکان. تمامی بخش های دیگر جامعه نیز کمابیش همین وضع را دارند.

همه این موارد را به نحوی در حکمرانی و فرآیند نحوه روبروه با کرونا می توان دید. بدون حل آنها و حداقل گام گذاشتن در این جهت هیچ اتفاق مثبتی رخ نخواهد داد.

abanhome.com: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را از ما بخواهید.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای گردشگری و تجاری و آموزشی | مجری مستقیم و کارگزار سفرهای بین المللی خارجی