خبرنگاران درباره فضل الله رضا ، دانشمند ایرانی و از پایه گذاران نظریه اطلاعات و مخابرات در جهان - بلاگ پو

به گزارش گروه اطلاع رسانی خبرنگاران؛ خاندان رضا از حاجی آقارضای مجتهد گیلانی نام گرفته است که مجتهدی ثروتمند و ذی نفوذ بود. حاج آقارضا پس از سرانجام دوره تحصیل در رشت که در آن روزگار یکی از مراکز تعلیم و تربیت دینی بوده است به فرمان پدر به نجف اشرف رفت و از محضـر مدرسـان عظیم نجـف کسب فیض کـرد و به رشـت بازگـشت. اعـتبار خـانوادگی، دانش و شهـامـت او موجـب شد که از جملـه صدرنشینان محافل دینی و اجتماعی و مرجع اهل حاجت شود و ضرغام السلطنه خواهر امیر مقتدر طالشی به نکاح یکی از پسران او به نام حاجی شیخ اسدالله درآمد؛ فردی که 2 تن از فرزندانش یعنی فضل الله و عنایت الله از دانشمندان و چهره های تاثیرگذار معاصر تبدیل شدند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی خبرنگاران به مناسبت درگذشت فضل الله رضا به آنالیز زندگی و فعالیت های علمی او پرداخته است.

تولد و تحصیل

فضل الله رضا متولد 10 دی 1293 خورشیدی در رشت است. پدرش شیخ اسدالله رضا روحانی و مالک بود. او نوه دختری شریعتمدار رشتی و خواهرزاده رضا رفیع قائم مقام الملک کننده مجلس و سناتور در دوره اول و دوم است.

وی تحصیلات خود را در رشت گذراند و هم زمان صرف و نحو عربی و بخشی از علوم قدیمی را از استادان وقت آموخت و با آثار برجسته فرهنگ ایرانی مانند گلستان و بوستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و… آشنا شد. وی لیسانس خود را در 1317 خورشیدی در رشته مهندسی برق از دانشگاه تهران اخذ کرد و هنگامی که آتش جنگ جهانی دوم به اواخر خود نزدیک شده بود، برای تکمیل تحصیلاتش راهی آمریکا شد و در 1324 خورشیدی مدرک فوق لیسانس را از دانشگاه کلمبیا در آمریکا و دکتری خود را در رشته مهندسی برق از دانشگاه مؤسسه تکنولوژی نیویورک دریافت کرد.

استاد دانشگاه های داخل و خارج از کشور

فضل الله رضا طی سال های 1329 تا 1334 خورشیدی عضو گروه مهندسی برق دانشکده مهندسی دانشگاه کاتولیک آمریکا و سپس دانشگاه ام آی تی در بوستون آمریکا بود و در سال های 1333 تا 1347 خورشیدی در گروه مهندسی دانشگاه سیراکیوز در ایالت نیویورک عضویت داشت. وی از 1346 تا 1348 خورشیدی به عنوان رئیس دانشگاه تهران و دانشگاه صنعت شریف انجام وظیفه می کرد و طی سال های 1348 تا 1353 خورشیدی سفیر ایران در یونسکو بود و از 1353 تا 1357 خورشیدی به عنوان سفیر ایران در کانادا بود.

رضا در سال های 1340 تا 1353 خورشیدی استاد مهمان در دانشگاه های مرکزی سوییس، کپنهاک دانمارک و دانشگاه کلرادو در بولدر آمریکا و پاریس بود و از 1357 خورشیدی تا سرانجام عمر سمت استاد دانشگاه های کنکوردیا در مونترئال در کبک کانادا و دانشگاه مک گیل مونترئال را برعهده داشت.

دلبستگی به فرهنگ و تمدن ایرانی

رضا دلبستگی خاصی به فرنگ و تمدن ایرانی داشت چنان که آرزوی قلبی خود را خدمت گذاری رایگان برای بهره وری از مغزهای جوانان ایرانی می دانست تا آنها خود را باور کنند و آنچه را که خود دارند از بیگانگان تمنا نکنند. وی با وجود اینکه در سال های سرانجامی عمر خود در خارج از کشور به سر می برد اما به مناسبت های گوناگون و در مراسم های مختلف در کشور حاضر می شد و سخنرانی هایی داشت؛ سخنرانی هایی که از لابه لای آنها دلبستگی اش به ایرانی و ایرانی را نشان می داد. این اندیشمند ایرانی در همین خصوص می گوید: در چنین روزگاری اگر بخواهیم روی کره زمین قومی به نام ایرانی وجود زنده و پایدار داشته باشد، باید فرهنگ سنتی آن قوم را پیوسته پاسداری کنیم. مهم ترین عاملی که قوم ایرانی را از دیگر اقوام برجسته می سازد، فرهنگ ملّی ایران است. زبان فارسی یعنی همین فارسی آمیخته به عربی که در هزار سال ورزیده و نیرومندتر شده است، در مرکز فرهنگ ملّی جای دارد. اگر امروز از یکی از کهکشان های دوردست با ما تماس بگیرند و بخواهند که به شتاب یک روز، فقط 2 کتاب نمونه که معرف شخصیت ملی ما باشد برایشان بفرستیم، بنده گمان دارم که شاهنامه فردوسی و مثنوی جلال الدین رومی را می توان اختیار کرد. اگر جای چانه باقی بود، بوستان و گلستان را به آن پیوست می کنیم.

وی همچنین علاقه و اهتمام جدی به زبان فارسی داشت چنان که معتقد بود بنیاد زبان فارسی و گفت وشنود و نگارش به آن را باید روز به روز استوارتر و نیرومندتر کنیم و اعتقاد داشت که در این راه باید از روش های علم و ابزار تکنولوژی بیشتر بهره بریم و می گفت: اگر در حدود 15 زبان زنده جهان را که سابقه ممتاز فرهنگی دارند برگزنیم، زبان فارسی و زبان عربی در میان آن ها خواهد بود.

فعالیت های علمی و تالیفات

پروفسور رضا یکی از پایه گذاران نظریه اطلاعات و مخابرات در جهان است و تحقیقات گسترده ای در زمینه ظرفیت شنون و ارسال حداکثر اطلاعات در کانال های مخابراتی نویزدار، نظریه اطلاعات و فرایندهای تصادفی، سیستم های خطی آنالیز عمومی، نظریه سیستم ها و مدارها، نظریه کنترل سیستم های پویا، فضاهای خطی، انتقال و تلفات انرژی در شبکه های n دهانه یی انجام داده است.

وی همچنین کتاب های تحلیل شبکه های برق، تئوری اطلاعات، فضاهای خطی، برگ بی برگی، حدیث آرزومندی، مهجوری و مشتاقی، پژوهشی در اندیشه های فردوسی، دیده ها و اندیشه ها، نگاهی به شاهنامه، محمد اقبال و هندسه عملی و علمی را به رشته تحریر درآورد و همچنین رییس افتخاری کنفرانس مهندسی برق ایران، استاد افتخاری دانشگاه تربیت مدرس، رییس انجمن علمی ایرانیان در آمریکای شمالی، رییس گسترش زبان و ادب فارسی و مشاور و همکار فعال مؤسسات علمی و ادبی فراوانی بوده است.

سرانجام

سرانجام این پرفسور و دانشمند پرآوازه ایرانی در 29 آبان 1398 خورشیدی در اتاوای کانادا چشم از جهان فرو بست؛ دانشمندی که معتقد بود: جوان ایرانی باید واقعیت ها را ببیند. جوانان باید با خرد مأنوس شوند. آنها یک عرصه بازدارند و آن اِشراف به معارف ایرانی، اسلامی و جهانی است . . . جوانان ما باید اعتماد به نفس پیدا کنند و خود باخته نباشند و بدانند که ما وارث یک میراث فرهنگی و علمی بسیار غنی هستیم؛ یعنی بعد از تمدن یونان که چندصد سال بر تمدن ایرانی و بر تمدن اسلامی پیشی داشت در جایگاه رفیعی بوده ایم و ما اکنون وارث این تمدن عظیم هستیم. جوان ایرانی تا خودش را نیازمند مادیات غرب ببیند همیشه بنده خواهد بود باید طوری تربیت پیدا کند که فراتر این خواسته ها باشد.

فضل الله رضا استادی بود که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه در پیام تسلیت خود او را به عنوان پرفسوری از تبار پاکان روزگار و از سلسله مشاهیر ایران می داند که درگذشت او موجب تالم و تاثر خاطر شد.

ایپتن

مجله توسعه دهنده