به یاد جمشید مشایخی؛ پیر سینمای ایران - بلاگ پو

او مدتی کارمند اداره هنر های دارماتیک بود و زمانی که دانشکده هنر های داراماتیک تأسیس شد، به تحصیل در این دانشکده پرداخت که در میانه آن را رها کرد.

مشایخی در سال 1342 با بازی در فیلم کوتاه جلد مار بازیگری در سینما را شروع کرد. اما نخستین اثر مهم او بازی در نقش خان دایی در فیلم قیصر ساخته مسعود کیمیایی بود. از این پس نقش مردان جا افتاده تیپی برای او شد که در فیلم های متعددی تکرار شد.

جوان تر که بود نقش مردان مقتدر میانسال را بازی می کرد (سوته دلان، ماه عسل) و در میانسالی نقش پیرمرد ها را (پدر بزرگ و آوار) و هنگام پیرانه سری انگار که همواره به همین هیبت بوده.

چهره اش در سال های حضور در سینمای ایران - بجز اینکه گرد پیری بر سر و رویش نشست - تغییر چندانی نکرد و در بیشتر نقش هایش سبیل همیشگی را بر صورت داشت، اما تنوع نقش هایش (از ناصرالدین شاه تا رفتگر شهرداری، از شاهزاده قاجاری تا رضا تفنگچی) و توانمندی او در اجرای آنها، در سینمای ایران مثال زدنی است.

همکاری با فیلم سازانی که به فیلم سازان پیشرو معروف شدند، چون داریوش مهرجویی (فیلم گاو)، بهمن فرمان آرا (شازده احتجاب)، علی حاتمی (سلطان صاحبقران، سوته دلان) و ناصر تقوایی (نفرین) عاملی شد که در آثاری بازی کند که با جریان روز سینمای ایران در پیش از انقلاب تفاوتی آشکار داشت.

جمشید مشایخی حضور پر رنگی در سینمای پیش از انقلاب داشت. اما شهرتش هیچگاه به پای ستاره های آن موقع نرسید؛ کسانی، چون بهروز وثوقی، محمد علی فردین و یا ناصر ملک مطیعی.

شاید علت این بوده که بازیگرانی، چون او یا در فیلم هایی بازی می کردند که در خصوص پسند عامه نبود و تماشگر خاص خود را داشت و یا با حضور در فیلم های تجاری در سایه بازیگران نقش اول فیلم قرار می گرفتند که ستاره های سینمای آن موقع بودند.

پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 در سینما نیز مانند دیگر هنرها، تغییراتی بنیادی رخ داد.

آذرماه 85 بزرگذاشتی به پاس 50 سال فعالیت هنری مشایخی در عرصه بازیگری تئاتر و سینما در تهران برگزار گردید.

سیاست های مخالف ستاره سازی در سینمای جمهوری اسلامی که عملا حضور ستاره های سینما را غیر ممکن می ساخت، راه را برای بازیگرانی که سابقه بازیگری موفقی چه در سینما و چه بر روی صحنه داشتند، ولی به هر دلیلی زیر سایه ستاره ها بودند، باز می کرد.

بسیاری از ستاره های سینمای ایران به تدریج از حضور بر روی پرده نقره ای محروم شدند. تعداد کمی در همان بحبوحه انقلاب مهاجرت کردند (بهروز وثوقی و پرویز صیاد)، اما برای بیشتر آن ها با آنکه ماندند و در یکی دو فیلم بازی کردند، به علت نقش آفرینی در فیلم های طاغوتی و مروج فساد، کم کم امکان ادامه کار از میان رفت و خانه نشین شدند (فردین، ایرج قادری و ناصر ملک مطیعی) و برای عده ای کمتر، دهه ها طول کشید تا امکان بازگشت برای بازیگری فراهم شد، هرچند که دیگر نتوانستند ستاره های پرفروغ سینمای ایران بشوند. (سعید راد و سعید کنگرانی).

فیلم سازان ایرانی سراغ بازیگرانی رفتند که پیش از انقلاب هم فعال بودند، اما سیاست گذاران فرهنگی مسئله ای با چهره آن ها نداشتند. عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، داود رشیدی، علی نصیریان و چندین هنرپیشه معتبر سینما و تئاتر ایران - با وجود سابقه طولانی در سینما و تئاتر پیش از انقلاب- چهره های جدید سینمای ایران شدند.

از این میان جمشید مشایخی در سال های اول پس از انقلاب و سپس عزت الله انتظامی بیش از بقیه درخشیدند. آثار علی حاتمی که همواره پر بازیگر بود، پس از انقلاب نیز عرصه ای بود برای هنرنمایی این دسته از بازیگران.

اما نقش جمشید مشایخی در مجموعه تلویزیونی هزار دستان و فیلم کمال الملک پر رنگ تر از نقش دیگر همکارانش بود. خانه عنکبوت (علیرضا داود نژاد) هم از این نمونه بود.

با گرم تر شدن بازار فیلم سازی و مجموعه های تلویزیونی در اواسط دهه 1360، فعالیت این بازیگر کهنه کار سینما نیز بالا گرفت. در مقطعی سه چهار فیلم در سال بازی می کرد و همزمان در مجموعه های تلویزیونی هم حضور داشت. برای همین انتقاد بسیاری را برانگیخت که چندان در انتخاب هایش سختگیری نمی کند.

رضا تفنگچی / خوشنویس (هزار داستان)، کمال الملک، حبیب آقا ظروفچی (سوته دلان) و شازده احتجاب از جمله به یاد ماندنی ترین نقش های این بازیگر بود.

جمشید مشایخی در ششمین دوره چهره های ماندگار به عنوان چهره ماندگار سینمای ایران برگزیده شد و در آبان ماه سال 85 در پاریس به خاطر 5 دهه فعالیت هنری از او تجلیل به عمل آمد. آذرماه 85 هم بزرگداشتی به پاس 50 سال فعالیت هنری او در عرصه بازیگری تئاتر و سینما در تهران برگزار گردید.

از وی سه فرزند به نام های نادر، نغمه و سام بجا مانده است که نادر از شناخته شده ترین آهنگسازان ایران است و رهبری ارکستر سمفونیک تهران را نیز بر عهده داشته است.

او روز سیزدهم فروردین ماه 1398 و در حالی که به علت بیماری ایام نوروز را در بیمارستان عرفان تهران سپری نموده بود در سن 85 سالگی درگذشت. روحش شاد و یادش گرامی باد.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

cruisero.ir: کشتی کروز: سفری لوکس و در عین حال مقرون به صرفه به اقیانوس ها