تفاوت دین، معرفت دینی و دینداری، شرایط یک گفتگوی عقلانی دینی - بلاگ پو

قدرت الله قربانی در بخش اول سخنرانی ها در سالن فارابی با موضوع فلسفه دین تطبیقی گفت: شاید بتوان گفت مهم ترین تعریف انسان این است که اهل سخن گفتن با دیگری است. مصاحبه هم شناخت ما از خودمان را کامل تر می نماید و هم موجب می گردد به ضعف های خود پی ببریم. همچنین شناخت دیگران را برای ما موجب می گردد. یک هویت خودی داریم و یک هویت غیر. اگر برای دیگری هیچ هویتی تعریف نکرده باشیم، دیگر هویت خودی هم معنایی ندارد.

وی سپس گفت: فرض من بر این است که در مصاحبهی میان ادیان می توانیم چند نوع مصاحبه داشته باشیم. گاهی از قبل برنامه مان این است که دیگری را به راه خود دعوت کنیم. گاهی نیز می خواهیم تناقضات تفکر مقابل را برملا کنیم. نوعی از مصاحبهها هم تشریفاتی است که معمولاً رهبران ادیان انجام می دهند و این نوع مصاحبه ارزشی ندارد. یک مصاحبهی دیگر مصاحبهی عقلانی است که در این نوع از مصاحبه ما می خواهیم حقیقت را در دیگری جستجو کنیم؛ هر گونه تعصب و پیش فرضی را از سنت خود می زداییم و می خواهیم ببینیم دیگری درباره ما چگونه فکر می نماید و از او چه چیزی می توانیم بیاموزیم.

قدرت الله قربانی اضافه نمود: برای آموختن از دیگری مصاحبه احتیاج است. شرایط یک مصاحبهی عقلانی دینی عبارت اند از:

اجتناب از نگرش انحصاری در باب حقانیت و نجات؛

اراده برای آموختن حقیقت از دیگری؛

تقدس زدایی از سنت دینی خود؛ (یعنی اجازه دادان به دیگری برای زیر سوال بردن خط قرمز های ما)

پذیرش امکان بعضی خطاها و کاستی ها در سنت دینی خود؛

لزوم داشتن روحیه حقیقت جویی، صداقت و اعتماد متقابل در مقام مصاحبه.

وی سپس اعلام کرد: بین دین، معرفت دینی و دین داری (سلوک دین دارانه) تفاوت وجود دارد. دین همان نصوص دین است. تفسیر دین داران از نصوص، معرفت دینی است و رفتار دین داران می گردد دین داری یا سلوک دین دارانه. قطعاً این 3 یک جور نیست. انحصارگرایی یعنی انحصار حقانیت و نجات در یک سنت است. اولین مشکل آن استغنای از آموختن است. مشکل دیگر آن این است که دیدگاه سنت گرایان عمدتاً شخص محور است در نتیجه دین داران خیلی علاقه ندارند که پای شان را از دایره آن شخص بیرون بگذارند و ببینند دیگران چگونه می اندیشند.

قربانی تقدس گرایی را مشکل بعدی دانست و اضافه نمود: در این نگاه اجازه نمی دهیم که دین داران درباره باورهای دینی چون و چرا نمایند و تمایل داریم مردم را تقلیدی بار بیاوریم و نه تحقیقی. مشکل دیگر اثبات هویت خودی به صورت مثبت و اثبات هویت دیگران به صورت سلبی و بر اساس خصوصیات منفی شان است. در نتیجه وجوه اشتراک برای مصاحبه سلب می گردد. خیلی از مصاحبهها توسط انحصارگرایان مدیریت شده است که نشان می دهد به دنبال مصاحبهی عقلانی نبوده اند و بیشتر هدف شان دعوت دیگران بوده است.

وی ادامه داد: برای بیرون رفتن از انحصارگرایی دینی و حرکت به سمت مصاحبهی عقلانی دینی راه هایی وجود دارد. یکی این که به طور موقت از انحصارگرایی در باب حقانیت دست برداریم وکثرت گرایی و شمول گرایی را بپذیریم. راه چاره دوم تقدس زدایی از نظام باورهای دینی است. نمی توان هم مصاحبه کرد و هم در مقام مصاحبه مقدس مآب بود. گام سوم اراده برای آموختن از دیگری است. گام بعدی تأکید بر اشتراکات انسانی است. تفکیک سطوح دین یعنی تفکیک دین از معرفت دینی و رفتار دین داران نیز مهم است. رعایت صداقت، اخلاق، اعتماد متقابل و ضرورت فهم دیگری در قالب سنت خودش نیز اهمیت دارد. عمده جنگ ها مهم ترین ریشه اش دین بوده است. برای گذر از این مشکل به فهم متقابل از فکر همدیگر و بدون پیش فرض کلامی وارد مصاحبه شدن احتیاج داریم که نامش را مصاحبهی عقلانی گذاشته ام.

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله سرگرمی و گردشگری

batask.ir: ترجمه آنلاین و دارالترجمه آنلاین، ترجمه مقالات انگلیسی

thailandro.ir: سفر به تایلند با همه خوشی ها و تفریحات هیجان انگیز