تقلید رادی از چخوف مانند پیروی امثال شاملو از نیماست - بلاگ پو

لطفا درباره صندلی رادی در ادبیات نمایشی ایران شرح دهید.

نام ادبیات نمایشی و تاریخ نمایشنامه نویسی معاصر ایران با اکبر رادی گره خورده و در کنار بهرام بیضایی و غلامحسین ساعدی یکی از سه نمایشنامه نویس بزرگ معاصر به شمار می رود. بعدها که رادی داستان نویسی را رها کرد و تمام توجه اش معطوف نمایشنامه نویسی شد، لقب آقای نمایشنامه نویس را کسب کرد و به مقدار ای آثارش با اقبال روبرو شد که خود صاحب مکتب شد و سایرین از او وام گرفتند. وی در 17 سالگی اولین داستانش با نام موش مرده را در کیهان چاپ کرد و سال 1338 داستان باران رادی در مسابقه داستان نویسی مجله اطلاعات جوانان برنده جایزه اول شد. همان سال نخستین نمایشنامه خود را به نام روزنه آبی نوشت که در سال 1341 منتشر شد و از آن موقع به بعد نمایشنامه نویسی را به طور جدی دنبال کرد و بالغ بر 20 اثر از خود به جای گذاشت.

آیا می توان ادعا کرد که سبک نگارش آثار رادی رئالیسم است؟

بله، به طور حتم. در آثار مختلف او از روزنه آبی که نخستین نمایشنامه رادی است تا کتاب های بعدی از جمله از پشت شیشه ها، ارثیه ایرانی و لبخند باشکوه آقای گیل، سبک رئالیسم انتقادی مشهود است.

رادی چگونه از تقلید چخوف به صاحب مکتب شدن رسید؟

رادی در آغاز کار، مقلد چخوف بود و بهرام بیضایی در سال 42 یعنی یکسال پس از انتشار روزنه آبی، در نقدی که بر این کتاب در مجله آرش نوشت، برای اولین بار این عنوان را به کار برد. بیضایی اشاره نمود که چخوف بازی هایش در نمایشنامه مجذوب نماینده است، گرچه تحت تاثیر است؛ اما با قالبش می خواند. تقلید رادی از چخوف مانند پیروی امثال سپهری، فروغ و شاملو از نیما یوشیج است که پیروی این شاعران منافی ارزش کار و صاحب سبک خاص بودنشان نبوده است. رادی خود تاکید نموده که بارها آثار چخوف را خوانده است؛ اما توانسته خود به تدریج صاحب ژانری مستقل در نمایشنامه نویسی نوین ایران گردد، به گونه ای که امروز نمایشنامه نویسی معاصر ایران را به قبل و بعد او تقسیم می نمایند.

کدام اثر رادی را بیشتر می پسندید؟

بیش از همه به از پشت شیشه ها علاقه دارم که در سال 1345 منتشر شده و در آن نویسنده زندگی را با تمام واقعیت ممکن اش درمی نوردد تا حقیقت دردناکی را پیش روی مخاطبش جاری کند؛ نمایشنامه ای که رادی خود هم در آن حضور دارد.

چه شد که ارثیه باشکوه آقای گیل (یادنامه اکبر رادی) را نوشتید؟

این کتاب چهارمین اثر از مجموعه دفترهای تهران است که به وسیله انتشارات بامداد نو منتشر شده و در هر کتاب به یکی از چهره های مطرح ادبیات، فرهنگ و هنر معاصر می پردازد. طی تعاملی که با محمدجواد حق شناس، رییس پیشین کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران داشتیم، قرار شد در کنار اقدام پسندیده نامگذاری خیابان های تهران به اسامی چهره های شاخص فرهنگی و ساخت سردیس آنها، کتاب های یادنامه هم منتشر شوند که ارثیه باشکوه آقای گیل چهارمین کتاب از این مجموعه پس از یادنامه های همایون شهنواز، عزت الله انتظامی و عباس کیارستمی بوده است. وقتی جوانی 21 ساله بودم و مجله عصر پنجشنبه را در شیراز منتشر می کردم، برای نخستین بار به دیدار استاد رادی رفتم. بعدها و پس از سال ها در میان دست نوشته تقویم های گذشته اش یادداشت این قرار دیدار را دیدم. رادی بسیار منظم بود و با وسواس زیادی و دقت کارهایش را انجام می داد.

کتاب ارثیه باشکوه آقای گیل در شش فصل شامل رادی به روایت رادی، رادی به روایت نزدیکان، رادی به روایت دیگران، رادی به روایت آثار و منتقدان، چند گفت و گو با رادی و رادی به روایت تصویر منتشر شده است.