زور تلویزیون زیاد است! - بلاگ پو

با آنالیز سیر اتفاقاتی که در ایران رخ می دهد این وارونگی هم نباید زیاد جای تعجب داشته باشد، ولی از آنجا که سال هاست دخل و خرج تیم های فوتبال با هم نمی خواند و پرونده شکایت های اقتصادی شان قطورتر هم شده، سروصدایشان بلند شده و اعتراضشان به صداوسیما را علنی تر عنوان نموده اند. البته که صدای بلندشان هم رعشه ای حتی ریز بر تن تلویزیون نینداخته و مسئولان صداوسیما با قدرت عجیب و بعضا با تکیه بر یکی دو بند قانونی، جلوی واریزی اندک به فوتبال را هم گرفته اند. البته این موضوع تا قبل از قانون جدیدی است که در مجلس به تصویب رسیده است؛ قانونی که هنوز هم ضمانت اجرائی برایش وجود ندارد، چون تلویزیون در دو دهه اخیر در مواجهه با حق پخش نشان داده زورش زیاد است و حاضر به خرج کردن یک ریال اضافی برای فوتبال تحت عنوان حق پخش نیست.

30 میلیارد برای اواخر دهه 80

رابطه فوتبال و تلویزیون برای دریافت حق پخش در ایران هیچ وقت حسنه نبوده است؛ میانه های دهه 80 بود که کنفدراسیون فوتبال آسیا به این موضوع پی برد که تیم های ایرانی که قرار است در لیگ قهرمانان شرکت نمایند چیزی به اسم حق پخش ندارند؛ آن موقع AFC به طور جدی باشگاه ها را تهدید کرد که اگر حق پخش نداشته باشند، مجوز حرفه ای که رأی به شرکت آن ها را در لیگ قهرمانان آسیا می دهد، نخواهند گرفت.

آن موقع و طبق ادعای یکی، دو مدیرعامل، قراردادی صوری بین فدراسیون و مسئولان صداوسیما تنظیم شد که نشان می داد تیم های ایرانی هم حق پخش می گیرند. کمی بعد، اما آن موضوع هم برملا شد و بعدا فدراسیون فوتبال و تلویزیون مجبور شدند به طور رسمی قراردادی منعقد نمایند تا تیم های ایرانی از لیگ قهرمانان کنار نروند. از سال 1387 قراردادی سه ساله به ارزش نزدیک به 30 میلیارد تومان بین فدراسیون فوتبال و صداوسیما منعقد شد تا تلویزیون به صورت اقساطی، پولی تحت عنوان حق پخش به فوتبال دهد. تلویزیون سال اول 10، سال دوم 11 و در فصل سوم هم 13میلیاردو 200 میلیون تومان پول پرداخت کرد. هزینه ای اندک که گفته می شد کفاف حداقل ترین هزینه های باشگاه ها را هم نمی دهد.

صداوسیما قصد داشت در ادامه راستا آن قرارداد را با همان شرایط به مدت سه سال دیگر تمدید کند که با مخالفت فوتبالی ها روبه رو شد. در روز هایی که فوتبالی ها می گفتند برای یک فصل دست کم باید 90 میلیارد تومان بگیرند قراردادی دیگر، این بار هم سه ساله و از قرار به ارزش 96 میلیارد تومان بسته شد؛ یعنی 30 میلیارد تومان به ازای هر فصل! خوش بینی فوتبالی ها به گونه ای بود که آن ها تصور می کردند در ادامه راستا می توانند دوباره رقم بیشتری از صداوسیما بگیرند. اگرچه همگان در جریان بودند که این هزینه ها فقط برای فرار از محرومیت تیم های ایرانی در لیگ قهرمانان آسیاست، ولی به گونه ای جو روانی به وجود آمده بود که صداوسیما واقعا حق فوتبال را می دهد.

با خاتمه قرارداد سه ساله دوم، اختلافات بیش از پیش بروز کرد و این بار صداوسیما به معنای واقعی برای فوتبال و فدراسیون فوتبال قدرت نمایی کرد. در شرایطی که پیشنهاد فدراسیون فوتبال قراردادی به ارزش سالانه 160 میلیارد تومان بود، صداوسیما کلا قید مذاکره را زد و رفته رفته این خواسته را تحمیل کرد که تلویزیون دلیلی برای دادن حق پخش به فوتبال ندارد! در همان سال 93 که عنوان شده عربستانی ها قراردادی 10 ساله به ارزش یک میلیارد دلار معادل سه تریلیون و 20 میلیارد تومان بسته بودند، صداوسیما به فوتبال آخرین پیشنهاد را داد و گفت می تواند به ازای یک فصل فقط 20 میلیارد تومان بپردازد! رقمی خنده دار که کاملا تعیین بود از سر لجبازی ارائه شده است. در نهایت کار بین فدراسیون فوتبال و تلویزیون بالا گرفت و همان موقع شایعه عدم ورود دوربین های صداوسیما به استادیوم ها مطرح شد. اگرچه تهدید ها راه به جایی نبرد، ولی دیگر خبری از توافق هم نشد تا نارضایتی ها از قلدری تلویزیون برای فوتبال پابرجا باشد.

اقدامات عجیب علی کفاشیان

زور تلویزیون که همه جوره بر فوتبال و فدراسیونش چربید، مسئولان فدراسیون فوتبال را بر آن داشت تا خودشان دست به اقدامی تازه بزنند؛ علی کفاشیان، رئیس وقت فدراسیون فوتبال وعده داد با شرکت های خارجی برای فروش حق پخش وارد مذاکره می گردد و مشتری پروپاقرصی دارد. او اندکی بعد گوشاقتصادی (!) داده شد تا این پیشنهادش در نطفه خفه گردد. انتها، اما میانه های مهر 1394 درگیری فدراسیون و تلویزیون وارد بعد تازه تری شد. آن موقع علی کفاشیان، امتیاز حق پخش بازی های خارج از خانه تیم ملی را به کمپانی ای خارجی فروخت تا صداوسیما برای پخش بازی های ایران در مرحله انتخابی جام جهانی به مشکل بخورد و مجبور گردد بازی ها را از شرکت ثالث بخرد!

اگرچه اقدام کفاشیان در آن برهه جسورانه و به نفع فدراسیون قلمداد می شد، ولی بعد ها داستان عجیبی رقم خورد که هنوز هم به صورت معما پابرجاست؛ پولی که کفاشیان بابت فروش امتیاز حق پخش ملاقات های خارج از خانه ایران قرار بود به دست بیاورد، هرگز به حساب فدراسیون واریز نشد. بعد ها کمیته اخلاق با محروم کردن یک ساله کفاشیان تعیین کرد در این بین، پول مذکور گم شده است! کفاشیان مدعی است در این راستا گول خورده اند؛ رقم مد نظر هرگز به حسابشان واریز نشده است، ولی کمیته اخلاق نظر دیگری داشت.

مجلس، آی پی تی وی و تهدید!

از سال 1394 به این طرف شرایط تغییر زیادی ننموده است؛ تلویزیون پایش را در یک کفش نموده و می گوید دادن حق پخش به فوتبال غیرقانونی است؛ آن ها می گویند طبق قانون پرداخت هزینه از یک نهاد دولتی به نهادی دیگر تخلف محسوب می گردد و این موضوع را پیش تر خود فدراسیونی ها تأیید نموده اند. فدراسیون نشین ها، اما به حربه های مختلف می خواستند از صداوسیما پول حق پخش را بگیرند؛ آن ها می گفتند انصاف نیست که صداوسیما میلیارد ها تومان در ثانیه برای تبلیغات نزدیک به رقابت های فوتبالی به دست بیاورد، ولی چیزی به فوتبال ندهد. آن ها در این راستا شکایت به مجلس بردند تا بتوانند دادشان را از صداوسیما بگیرند. دست آخر، اما مجلسی ها با ریاست وقت لاریجانی، به فدراسیون فوتبال پیشنهاد دادند نامه ای به مجلس ارائه گردد تا بودجه ای مجزا برای صداوسیما در نظر گرفته گردد و آن بودجه بعد ها به عنوان حق پخش در اختیار فوتبال قرار بگیرد.

اگرچه فدراسیون فوتبال چنین نامه ای را به مجلس فرستاد، آن هم برای چند بار، ولی هرگز اتفاق تازه ای رخ نداد و تلویزیون دوباره پول فوتبال را نداد. فدراسیون در گام های بعدی دوباره سراغ پروژه تهدید رفت؛ این بار هم خبر رسید که دوربین های تلویزیون حق ورود به استادیوم ها را ندارند. این دفعه یکی، دو بازی پخش نشد، ولی بعد دوباره سروکله دوربین های تلویزیونی پیدا شد. تلویزیون هم به جای اینکه به فکر پرداخت حداقل حق فوتبال باشد با ارائه گزارش های هدف دار به ویژه در برنامه 20:30، کوشش کرد فوتبال و مسئولانش را به سخره بگیرد. نهایتا، اما این دلخوری ها با نشست و میانجیگری واسطه ها به راستا دیگری رسید؛ قرار شد این بار بستر آی پی تی وی شکل بگیرد و با بردن بازی ها روی این بستر، از کنار فروش اینترنتی رقابت ها، پول حق پخش به صورت عادلانه ای تخصیص پیدا کند. اگرچه این پیشنهاد برای آرام شدن تنش های موجود کافی بود، ولی هرگز موضوع اجرائی نشد تا دوباره سر فوتبالی ها بی کلاه بماند.

شرایط که ثابت ماند و فدراسیون فوتبال پی برد زورش به این سادگی ها به صداوسیما نمی رسد، دوباره حربه تهدید به میان آمد؛ این بار فدراسیون به طور جدی تهدید کرد که جلوی پخش بازی ها را می گیرد، ولی این تهدید با اتفاقی بچه گانه از سوی تلویزیون پاسخ داده شد! ماجرا از این قرار بود که تلویزیون یکی، دو بازی فوتبال را پخش کرد، ولی زاویه دوربین را به گونه ای تنظیم کرد تا تبلیغات کنار زمین، همان تبلیغات محیطی که فدارسیون فوتبال از آن درآمدزایی می کرد، در تصویر نباشد! موضوعی که می رفت تا هزینه سنگینی به فدراسیون فوتبال وارد کند! انتها فدراسیون فوتبال که پی برد به این سادگی ها نمی تواند تهدیدش را عملی کند، دوباره امیدوار به برگزاری نشست محبت آمیز بود به این امید که معضل بزرگش حل وفصل گردد. در این بین البته نداشتن رئیس توانمند برای تصمیم گیری های پرقدرت هم یکی دیگر از معضلاتی بود که فوتبال را آزرده می کرد.

مسئولان فدراسیون فوتبال، اوج کاری که از دستشان برآمد، این بود که از نمایندگان مجلسی که از شرایط فوتبال گلایه می کردند می خواستند به جای انتقاد از ریاست فوتبال به مسئولان صداوسیما انتقاد نمایند و داد فوتبال را از تلویزیون بگیرند. این کش وقوس ها از آن موقع تا به امروز ادامه داشت تا اینکه بالاخره اردیبهشت همین سال مجلسی ها از طرحی خبر دادند که قرار است فوتبال ذی نفع باشد؛ در آن موقع رحیم زارع، رئیس کمیته فوتبال مجلس با اشاره به تصویب قانون پرداخت حق پخش مسابقات ورزشی در چارچوب لایحه بودجه سال 99 گفت: متأسفانه عدم پرداخت درآمد پخش زنده یکی از مهم ترین مسائل فوتبال در کشور ما بود. در چارچوب حرفه ای ترشدن فوتبال ما ابتدا به دنبال حل وفصل این راه چاره با تعامل و مصاحبه بودیم. در حال حاضر با تصویب این قانون، صداوسیما موظف به پرداخت مبلغ 30 درصد از درآمد حاصله از حق پخش رقابت های ورزشی به وزارت ورزش و جوانان جهت یاری به فدراسیون هاست و این قانون فقط منوط به فوتبال هم نیست. طبق این توافق فدراسیون فوتبال از دور خارج می گردد و 30 درصد هزینه تبلیغاتی که از برنامه های ورزشی نصیب تلویزیون می گردد، به وزارت ورزش اختصاص می یابد؛ دیگر این موضوع بر عهده وزارت ورزش است که چطور آن را تخصیص دهد.

اگرچه این مورد علامت سؤالات بی شماری دارد، ولی تجربه ثابت نموده تلویزیون به این سادگی ها حاضر نیست از درآمدهایش برای نهاد های دیگر خرج کند؛ مسئولان صداوسیما بدون پرداختن هزینه ای برای فوتبال از کم بودن بودجه شان گلایه می نمایند و بعید است به این سادگی ها از این بودجه به زعم خودشان کم، هزینه ای را هم برای فوتبالی بدهند که دوباره به زعم خودشان هزینه ای غیرقانونی است.

ایپتن

مجله توسعه دهنده