معایب و مضرات لامپ های کم مصرف - بلاگ پو

در گذشته لامپ های رشته ای کاربرد زیادی در خانه های مردم داشته اند، اما به علت مصرف انرژی بالا و داغ شدن سریع در زمان کوتاهی خراب شده و باید تعویض می شدند. از این رو سازندگان لامپ هایی را ساختند که با چنین مسائلی روبرو نمی شد و درصد بیشتری از انرژی الکتریکی را به روشنایی تبدیل می کرد.

لامپ های فلورسنت فشرده مارپیچ (Spiral Compact Fluorescents) ‫که با عنوان لامپ های کم مصرف شناخته می شوند، گونه ای از لامپ تخلیه الکتریکی گازی بوده و با انرژی الکتریکی، جیوه موجود در گاز آرگون و نئون را تحریک می نماید. نتیجه آن ساخت پلاسمایی است که پرتو فرابنفش فراوری نموده و این پرتو به یاری ماده فلورسنت به نور مرئی تبدیل می گردد. بعضی از منابع پزشکی به عوارض لامپ های کم مصرف اشاره نموده اند که در ادامه این موضوع را آنالیز می کنیم.

مهم ترین عوارض لامپ های کم مصرف

حتما شنیده اید که وقتی یک لامپ کم مصرف می شکند، مقادیر زیادی گاز های سمی به محیط پخش خواهد شد. در مقدمه اشاره شد که عملکرد لامپ های کم مصرف به جیوه وابسته است و اگر به هر علتی این فلز سمی از رشته های مارپیچ لامپ خارج گردد، بسیار سمی بوده و موجب مسمومیت خواهد شد. در علم پزشکی به مسمومیت حاصل از جیوه، هیدرارژیریا (Hydrargyriasis) می گویند و زمانی که فرد با جیوه یا ترکیبات حاصل از آن ارتباط مستقیم داشته باشد به مسمومیت فلزی دچار خواهد شد. فلز جیوه بیشتر در ترمومترها، باتری های الکتریکی و لامپ های کم مصرف وجود دارد.

جیوه مایع در حالت ابتدایی سمی نیست، بلکه اشکال مختلف این فلز سنگین، خطرناک هستند به طوری که درصد بسیار کم آن، حتی حدود یک گرم برای از پای در آوردن یک فرد کافی است. زمانی که جیوه وارد بدن می گردد در ابتدا موجب بسته شدن رگ های خونی فرد شده و مسائل زیادی را از راه مسمومیت به همراه خواهد داشت. بدون شک با دانستن چنین خطرهایی کمی نگران شده اید، اما باید بدانید که لامپ های کم مصرف در زمان عادی که به خوبی روشنایی فراوری می نمایند موجب مسمومیت جیوه نمی شوند و تنها زمانی که جیوه به صورت بخار از آن ها خارج گردد، خطرناک خواهد بود. بر اساس گزارش های منتشر شده، اگر لامپ های کم مصرف شکسته شوند بیشتر از 6 برابر حالت عادی آلودگی فراوری می نمایند.

لامپ های کم مصرف بسیار به صرفه هستند

لامپ های کم مصرف انرژی بسیار کمی را برای فراوری نور به کار می گیرند، یعنی برای روشنایی، فقط 25 درصد از انرژی مصرفی یک لامپ پرمصرف را احتیاج دارند. طبق آمار دپارتمان انرژی آمریکا اگر هر فردی به جای لامپ پرمصرف از یک لامپ کم مصرف برای روشنایی خانه خود استفاده کند، می توان از انتشار گازهای گلخانه ای برابر با 800 هزار گاز منتشر شده از اگزوز خودروها جلوگیری کرد. از طرفی بعضی بر این باورند با حذف لامپ های پرمصرف و روی آوردن به سمت لامپ های کم مصرف می توان از انتشار جیوه به عنوان یک فلز سمی در محیط جلوگیری کرد؛ زیرا برای فراوری لامپ های پرمصرف از ذغال سنگ استفاده می گردد و نیروگاه های تامین نماینده آن نیز برای انجام فعالیت های خود به طور فاجعه آوری آلودگی جیوه ایجاد می نمایند.

سرطان زا بودن لامپ های کم مصرف واقعیت دارد؟

علاوه بر اینکه این لامپ ها به صورت شگفت آوری در مصرف انرژی به صرفه هستند، اما عوارض خطرناکی را به همراه خواهند داشت. بر اساس تحقیقات و آنالیز های موسسه علوم ایالات متحده آمریکا (U.S. National Science Foundation) معین شد که روی پوشش سطحی لامپ های کم مصرف شکاف هایی وجود دارد که امکان خروج امواج ماورای بنفش (UV) را که به وسیله پوشش سطحی از جنس فسفر جذب شده و به نور مرئی تبدیل شده است، فراهم می سازد.

در گذشته موضوع وجود شکاف روی پوشش سطحی از جنس فسفر لامپ های کم مصرف ، به وسیله محققان دانشگاه استونی بروک (Stoney Brook University) اثبات شده بود، اما در مورد اینکه آیا از این شکاف ها امواج UVC و UVA به محیط منتشر می گردد یا خیر، سال ها مورد بحث قرار می گرفت. بنابراین با تحقیقاتی که به وسیله موسسه علوم ایالات متحده آمریکا منتشر شده است، معین شد این شکاف ها چنین امواجی را به بیرون منتشر می نمایند که قادر است سلول های پوست انسان را بسوزاند و احتمال بیماری ملانوما (گونه ای از سرطان که از بخش سلول های حاوی ملانوسیت ها یا رنگدانه ها توسعه می یابد) را افزایش دهد.

بعضی از پژوهشگران با مطالعه بر تاثیر انتشار اشعه UV روی سلول های فراورینماینده کلاژن، کراتین و ترکیبات کلیدی پوست انسان به نتایج خوبی دست یافتند. در واقع پژوهشگران پوست بدن انسان را در سه مرحله آزمایش و سپس نتایج را با هم مقایسه کردند. در مرحله اول آزمایش تاثیرپذیری پوست بدن (بدون آرایش) با نور لامپ های کم مصرف، مرحله دوم تاثیر پذیری پوست بدن با ذرات تیتانیوم دی اکسین (ترکیبی از مواد مراقبت های پزشکی) و خاتمه در مرحله سوم همان آزمایش ها را با شدت نور یکسان با لامپ های پرمصرف انجام دادند.

دکتر میریام ریفایلوویچ (Dr. Miriam Rifailovich)، سرپرست این تحقیقات در مورد نتایج آزمایش ها گفت:

بر اساس آنالیز های اجرا شده متوجه شدیم که در مرحله اول سلول های سالم پوست به اشعه UV واکنش نشان داده و نسبت به آسیب های این اشعه به طور کامل سازگاری دارد. در مرحله دوم اگر پوست با ذرات نانو تیتانیوم دی اکسین در ارتباط باشد، سلول های پوست با آسیب بیشتری روبرو خواهند شد. در مرحله سوم نتایج جالبی به دست آمده است؛ چرا که لامپ های پرمصرف چه با وجود ذرات نانو تیتانیوم دی اکسین و چه بدون این ذرات به هیچ عنوان به سلول های پوست بدن آسیبی وارد نمی نمایند، اما نتایج نشان می دهد که بدون شک لامپ های کم مصرف روی سلول های بدن ما تاثیر می گذارند. به طور کلی اگر هر فرد در روز بیش از 8 ساعت در معرض نور لامپ های کم مصرف قرار بگیرد، بدن او بیش از 1000 برابر توان خود، اشعه UV دریافت می نماید.

تاثیر لامپ های کم مصرف بر قدرت بینایی

بعضی از پژوهشگران بر این باورند که لامپ های کم مصرف می توانند روی بینایی انسان ها نیز تاثیرات منفی بگذارند. از این رو در سال 2011 محققی با نام هلن والز (Hellen L. Walls) مقاله ای را در مجله بهداشت عمومی (NCBI : National Center for Biotechnology Information) منتشر کرد که طبق آن، امروزه بسیاری از مردم برای کاهش مصرف انرژی به استفاده از لامپ های کم مصرف تشویق می شوند که علاوه بر تمامی مزایای آن، عوارضی نظیر رشد بیماری های چشمی را در پی خواهد داشت.

نتایج تحقیقاتی هلن والز و تیم تحقیقی او نشان می دهد لامپ های کم مصرف انسان را بیشتر از 12 درصد از حد معمول در معرض امواج ماورای بنقش قرار داده و بیماری های چشمی را به همراه دارد. برای مثال در کشور استرالیا آماری از افزایش سالانه 3 هزار بیمار مبتلا به آب مروارید چشم و 7500 مورد زائده ناخنک چشم (Pterygia) گزارش می گردد. بنابراین باید بیش از پیش، مسئله خطرهای لامپ های کم مصرف جدی گرفته گردد.

تاثیرگذاری لامپ های کم مصرف چگونه است؟

تاثیر گذاری این لامپ ها زمانی به اوج خود می رسد که یک فرد بیش از حد معمول در معرض نور لامپ های کم مصرف و سوسو زدن آن قرار بگیرد؛ زیرا کسانی که در برابر سوسو زدن نور این لامپ ها حساس هستند و خصوصا کسانی که به بیماری هایی نظیر اوتیسم، صرع، جذام، سندروم خستگی مزمن، لایم و سرگیجه مبتلا باشند با مسائل جدی تری روبرو خواهند داشت.

بر اساس تحقیقاتی که سازمان بهداشت انگلستان بر روی لامپ های فلورسنت فشرده (CFLs) انجام داده است، پیشنهاد می گردد بیشتر از یک ساعت به طور مداوم در طول شبانه روز در فاصله کمتر از 30 سانتی متری لامپ های کم مصرف قرار نگیرید. البته دقت داشته باشید که این مقاله بیشتر به لامپ های کم مصرف مارپیچ پرداخته است. این لامپ ها اشکال مختلفی دارند و همه آن ها مشکل زا نخواهند بود، اما بهتر است به مدت طولانی در معرض آن ها نباشیم و به فاصله استاندارد توجه کنیم؛ چرا که با رعایت نکردن فاصله مناسب، امواج ماورای بنفش آسیب های زیادی به پوست بدن می رساند.

حتما این نکات را جدی بگیرید

لامپ های کم مصرف زمانی برای انسان خطرناک خواهند بود که در معرض نور آن ها قرار بگیرید. پس سعی کنید بر اساس یک زمان و فاصله معین از نور این لامپ ها بهره ببرید. از طرفی این لامپ ها زمانی خطر جانی به همراه دارند که شکسته شوند. پس هر زمانی که با این اتفاق روبرو شدید، سریعا بچه ها و به خصوص زنان باردار را از محل مورد نظر (مانند اتاق) خارج کنید و پیشنهاد می گردد تا چند روز وارد آن محل نشوید. برای اینکه لامپ و تکه های شکسته آن را جمع آوری کنید حتما از ماسک و دستکش استفاده نمایید. بعلاوه دستگاه تهویه مطبوع را خاموش نموده و پنجره ها را برای خروج گازهای سمی باز کنید. برای اینکه بتوانید تکه های لامپ را از روی زمین بردارید از مقداری مقوا یا کیسه پلاستیکی بهره ببرید. توجه داشته باشید که به هیچ عنوان جاروبرقی را برای برداشتن تکه های شکسته به کار نبرید. پیشنهاد می گردد تکه های شکسته لامپ ها را در خانه نگه ندارید و از طرفی در سطح آشغال هم نیندازید. برترین گزینه برای دور انداختن این قطعه ها، مراکز بازیافت است. امیدوارم به مسئولیت شهروندی خود به خوبی عمل کنید.

پ