به طوفان شن جفا کردند - بلاگ پو

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، 15 سال پس از شکست ارتش امریکا در صحرای طبس جواد شمقدری عزم کرد تا فیلم و سریالی بر مبنای این واقعه تاریخی بسازد که حاصلش می گردد طوفان شن؛ اثری که در زمان اکران واکنش ها و بازتاب های متفاوتی را به دنبال داشت؛ گروهی فیلم شمقدری را به عنوان یک کنش هنرمندانه می ستایند و دسته ای دیگر ضعف و کاستی های ساختاری و محتوایی متعددی را بر آن وارد می دانند و بری از هنر می خوانند. هرچه هست، طوفان شن تنها اثر نمایشی است که با موضوع و موضوع حمله نیرو های امریکایی به طبس ساخته شده و از این حیث، قابل واکاوی دوباره است. شمقدری از مصائب ساخت طوفان شن می گوید و تأکید می نماید جریانی در کار است که مانع پرداخت نمایشی به حوادث سال های ابتدایی انقلاب می گردد.

از ساخت طوفان شن نزدیک به 25 سال می گذرد. اگر قرار بود این فیلم را امروز بسازید نتیجه کار چقدر متفاوت بود؟

طبیعی است که با گذشت زمان اطلاعات جدیدی به دست بیاید و ایده های نویی در ذهن شکل بگیرد که باعث تغییراتی گردد، اما هر فیلم در همان مقطعی که ساخته می گردد موضوعیت و اهمیت دارد. با این حال، اگر در زمان خود تأثیراتی را سبب گردد، در آینده هم مؤثر خواهد بود.

آیا امکان داشت قصه را در فیلمنامه به شکل دیگری روایت کنید؟

به هر حال در آن مقطع دسترسی ما به اطلاعات محدود بود. امروزه اطلاعات، آمار و خاطرات از آن واقعه بسیار بیشتر موجود است. درواقع این سوژه در ایران یک موضوع فراموش شده بود. طرف امریکایی هم از خدایش بود که این موضوع دوباره مطرح نگردد. با طوفان شن اصطلاحاً یک واقعه زیر خاکی دوباره زنده شد که به طور طبیعی واکنش هایی را در پی داشت، ازجمله حرف ها و خاطرات تازه ای که با اکران فیلم زده شد. یک فاصله 25 ساله اجازه می دهد که اطلاعات جدیدی مطرح گردد. در آن دوران اطلاعات چندانی موجود نبود، حتی هیچ اطلاعات و تصویری از نیرو های دلتا نداشتیم، اما الان خودشان عکس هایشان در مناطق مختلف دنیا ازجمله در غنا و تونس را منتشر نموده اند و طبیعی است این دسترسی ها برای طراحی لباس و صحنه ایده های جدیدی را مطرح کند و تغییراتی را سبب گردد.

اصلاً چگونه شد که به فکر ساخت فیلمی درباره واقعه طبس افتادید؟ پرداختن به چنین موضوعاتی سوای دشواری هایش نوعی جسارت را نیز می طلبد...

زمانی که ماجرای تسخیر لانه جاسوسی در سال 58 پیش آمد معین شد یکی از موانع جدی انقلاب اسلامی که تا به امروز هم ادامه دارد امریکاست. پیش از انقلاب، نفوذ امریکا در ایران حتی از ایالت های این کشور بیشتر بود و طبیعتاً امریکایی ها حاضر نبودند این غنیمت بزرگ را از دست بدهند و کوشش داشتند که این تسلط را برای تأمین منافعشان تکرار نمایند. همین تقابل امریکا با انقلاب اسلامی یک دغدغه جدی برای من به عنوان یک فیلمساز بود. پرداختن به دشمنی امریکا و به تعبیر امام راحل شیطان بزرگ با انقلاب اسلامی ازجمله مشغولیات ذهنی ام بوده و هست. ماجرای حمله به طبس یک اتفاق واقعی بود که شکل افسانه ای به خود گرفته و برای خیلی ها باورپذیر نبود؛ برایم مهم بود که به این موضوع بپردازم. بعد از تحقیقات مقدماتی کار را شروع کردم. اگر باز هم فرصتی دست بدهد روی این موضوعات کار می کنم کمااینکه این روز ها در حال ساخت سریال انقلاب دوم هستم که باز هم به دخالت های امریکا در ایران مربوط می گردد. توطئه های مختلف امریکا علیه انقلاب اسلامی همچنان ادامه دارد. همین دغدغه ها بود که در آن مقطع با ساخت فیلم طوفان شن تجلی یافت.

فرآیند ساخت فیلم از پژوهش ها و تحقیقات اولیه برای نگارش فیلمنامه تا خاتمه مراحل فنی چه مقدار زمان برد؟

تحقیق و نگارش فیلمنامه تقریباً شش ماه طول کشید. پیش فراوری و فیلمبرداری هم همین مقدار زمان برد، البته کار به مدت یک ونیم ماه متوقف ماند که با همکاری ارتش مشکل برطرف شد. طوفان شن فقط یک فیلم سینمایی نبود و سریالی هفت قسمتی هم از آن استخراج شد. درمجموع نزدیک به 400 دقیقه خروجی داشتیم.

خودتان همچنان از ساخت این فیلم و البته کیفیتش رضایت دارید؟

به نظرم در آن مقطع نتیجه کار قابل توجه بود. عده کمی که دست به قلم بودند یک فضاسازی منفی علیه فیلم ایجاد کردند، اما واقعیت این است که طوفان شن تأثیرات خود را گذاشت و همچنان پس از گذشت 25 سال اثر قابل دفاعی است. افرادی را می بینم که می گویند فیلم را در دوران نوجوانی و جوانی دیده اند و با آن خاطره دارند. طوفان شن در قالب فیلم و سریال چه در سینما و چه تلویزیون با استقبال مخاطبان روبرو شد، اما فضای منتقدان متفاوت بود.

اگر اجازه بدهید سؤال قبلی را در یک قالب فانتزی دوباره مطرح کنم؛ از یک تا 20 چه نمره ای به طوفان شن می دهید؟

خود من که نباید نمره بدهم، اما از آن جا که از اتفاقات خبر دارم و نتایج کار را می دانم به نظرم می گردد به راحتی نمره 17 به فیلم داد.

در چهار دهه ای که از پیروزی انقلاب می گذرد بیش و کم فیلم هایی با موضوع دفاع مقدس ساخته شده، اما وقایع مربوط به سال های ابتدایی انقلاب کمتر مورد توجه فیلمسازان قرار گرفته و به نوعی مغفول مانده است. آیا رغبت و میلی از طرف فیلمسازان وجود ندارد یا موانعی در کار است؟

هر دو؛ ممکن است این موضوعات برای بعضی فیلمسازان دغدغه نباشد، اما موانعی هم وجود دارد. خود من در سریال انقلاب دوم که به 9 ماهه ابتدایی پس از پیروزی انقلاب می پردازد با موانع زیادی روبرو هستم و کار دو ماهی است که به علت برآورد نادرست اقتصادی متوقف مانده است. من هم برای جلوگیری از لطمه خوردن اثر و افت کیفیت سریال حاضر نیستم با بودجه کم کار کنم. این سریال یک کار سنگین تاریخی است و همه دست اندرکاران این حوزه می دانند که ساخت آثار این چنینی حتی از فیلم های تاریخی درباره صدر اسلام هم بسیار دشوارتر است. هر پلانی را که بخواهی بگیری باید همه اجزایش را خلق کنی؛ چراکه هیچ چیز وجود خارجی ندارد و فرآیند کار بسیار سخت و زمان بر است و هزینه های خودش را دارد. مدیران تلویزیون، اما این سریال را در کنار مجموعه های اجتماعی امروزی می گذارند که در چند لوکیشن محدود آپارتمانی و خیابانی فیلمبرداری می گردد. امیدوارم مدیران تلویزیون در سیاست ها و تصمیمات خود تجدیدنظر نمایند. این نوع سریال های الف تاریخی احتیاج به پیش فراوری سنگین دارند و طبیعی است وقتی برآورد ها کم باشد کار به نتیجه نمی رسد. چاره ای نداشتم و مجبور بودم کار را متوقف کنم تا مگر آقایان بودجه لازم را در اختیار پروژه قرار دهند. به نظر می رسد یک برنامه طراحی شده وجود دارد -که البته نمی دانم اتاق فرمانده ای اش کجاست- تا آثار نمایشی درباره مقاطع به خصوص ابتدایی انقلاب ساخته نگردد. مردم ما به خصوص نسل نوجوان و جوان فقط به شکل یک طرفه از شبکه معاند پیغام دریافت می نمایند. این شبکه ها انقلاب و شخصیت امام (ره) را تحریف می نمایند و شبهه ای بزرگ را به وجود می آورند که اصلاً چرا انقلاب شده است، گویی ایرانیان به اشتباه انقلاب نموده اند. فکر می کنم عمدی در کار است تا میدان خالی باشد برای کسانی که روایت خودشان را ارائه می دهند، شبهه ایجاد می نمایند و ارزش های بی نظیر انقلاب اسلامی را زیر سؤال می برند.

فرآیند ساخت سریال انقلاب دوم بسیار طولانی شده است و گردآوردن دوباره بازیگران پس از وقفه های متعدد کار آسانی به نظر نمی رسد...

روزی که فیلمنامه این سریال تصویب شد من در برآورد خودم 16 ماه فیلمبرداری را پیش بینی می کردم، اما متأسفانه تلویزیون اصرار داشت کار 10 ماهه ساخته گردد و تهیه نماینده هم مجبور شد به این خواسته غیرمنطقی تن دهد. درحالی که از همان ابتدا معلوم بود نمی گردد 10 ماهه این پروژه را جمع کرد. الان هم پس از گذشت 10 ماه توانسته ایم 70 درصد این سریال را فیلمبرداری کنیم و امیدوارم تصمیم درستی گرفته گردد تا بتوانیم کار را از سر بگیریم. این نوع پروژه ها مسائل زیادی دارند و گلایه های جدی دارم در این خصوص. حتی معاونت سیما هم حاضر نیست با ما جلسه ای بگذارد. هرکسی مسئولیت را از خودش ساقط می نماید و بر گردن دیگری می اندازد. من هم تا جایی سکوت می کنم و امیدوارم قبل از اینکه حرف هایم را در فضای رسانه ای بزنم مسائل حل گردد.

در جایی از شما خواندم که ساخت فیلم طوفان شن از سوی دیپلمات های سوئیسی و خبرنگاران امریکایی رصد و دنبال می شده است؛ آیا این حساسیت و پیگیری در داخل هم وجود داشت؟

متأسفانه در داخل علاقه مندی و پیگیری ای وجود نداشت، چه بسا دوست داشتند کار زمین هم بخورد. جای شکرش باقی است که ارتش در آن مقطع حمایت های لازم را از پروژه انجام داد. آن موقع بسیاری از جلوه های ویژه امروزی در اختیار نبود. پلان داخل هواپیما را باید در هواپیما می گرفتیم. نمی شد در استودیو کار کنیم. البته از سوی طرف مقابل حساسیت وجود داشت. ابتدا آن ها را جدی نمی گرفتیم. دیپلمات های سوئیسی بار اول به بهانه تفریح در ایام عید نوروز به طبس آمدند، اما بعد دیدیم که پیگیر کار هستند و رفت و آمد ها ادامه دارد. وقتی یادمان آمد که سفارت سوئیس حافظ منافع امریکا در ایران است علت این حضور ها و پیگیری های مکرر را متوجه شدیم. زمانی که فیلم در جشنواره پانزدهم فجر به نمایش درآمد خبرنگار وال استریت ژورنال یک مصاحبه طولانی با من داشت و تیتری زده بود به این مضمون که تهران چگونه ماجرای گروگان گیری را معکوس جلوه می دهد!؛ در زمان گروگان گیری امریکایی ها خیلی روی 54 گروگانی که در ایران داشتند مانور می دادند و مظلوم نمایی می کردند، اما در فیلم نشان داده می شد که خودشان مسافران یک اتوبوس را در طبس به گروگان می گیرند. از شبکه های ام بی سی و سی بی اس خیلی اصرار داشتند برای انجام تبادل نظر که در آن مقطع توصیه شد به درخواستشان پاسخ مثبت ندهیم. سال 1376 نیز که فیلم اکران شد، کریستین امان پور به تهران آمد تا برای برنامه پرمخاطب 60 دقیقه شبکه سی بی اس گفت وگویی با من داشته باشد. بعد ها شنیدم که مصاحبه پخش نشده و به نمایش چند سکانس از فیلم اکتفا نموده اند. گویا جواب های مورد نظرش را از من دریافت ننموده و دست خالی برگشته بود.

فیلم در زمان اکران با چه واکنش ها و بازخورد هایی در داخل روبرو شد، به خصوص از سوی جریان ها و شخصیت های سیاسی؟

به علت کمبود امکانات فنی خود من هم فیلم را برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر دیدم. زمان فیلم 130 دقیقه بود که طولانی به نظر می رسید. یکسری از قضاوت هایی که در آن مقطع شد جنبه سیاسی داشت و نوعی تقابل بود. به هر حال همان جریان غربزده ای که دوست ندارد با دشمن شناسی، چهره واقعی امریکا معین گردد، در آن برهه هم حضور داشت و فعالیت می کرد. به هرحال با فیلم برخورد های بدی شد. زمان فیلم برای اکران عمومی به 105 دقیقه کاهش پیدا کرد و نتیجه بهتری حاصل شد و مردم استقبال کردند. البته برنامه ای را طراحی کردند که فیلم دو هفته بیشتر روی پرده نباشد، من هم آن موقع به فرآیند پخش اشرافی نداشتم. با این حال فروش فیلم قابل قبول بود و طوفان شن جزو 10 فیلم پرفروش سال شد، گرچه می توانست فروش بیشتری داشته باشد به شرطی که زمان اکران بیشتری را به آن اختصاص می دادند. سریال طوفان شن که پخش شد مخاطب بیشتری پیدا کرد و بازتاب های بهتری دریافت کردیم.

آیا قصد ندارید به سینما بازگردید، خاصه با یک فیلم با موضوع سال های ابتدایی انقلاب؟

فقط نیت و خواست من مهم نیست. سینما جهت متفاوتی را در پیش گرفته است. یا باید فیلمت در فضای جذب مخاطب شکل فیلم هایی باشد که نوروز سال جاری اکران شدند که من تعهدی به این نوع سینما ندارم و برای خودم افتخار نمی دانم در این فضا کار کنم و با هدف فروش، ارزش هایم را زیر سؤال ببرم، یا یک تهیه نماینده دولتی پیدا بگردد یا نهاد های دیگر حمایت نمایند. طبیعی است اگر این امکان فراهم گردد من آمادگی کار دارم و سوژه های مختلفی هم در سر پرورانده ام. مذاکرات اولیه ای هم داشته ایم که خاطرات آقای کاظم دارابی را به فیلم سینمایی تبدیل کنیم، البته کار در مراحل مقدماتی است.

همان دانشجوی ایرانی ساکن برلین که در واقعه میکونوس متهم شد؟

بله؛ ایشان ابتدا حبس ابد گرفتند و بعد از 16 سال آزاد شدند.

منبع : روزنامه جوان

بازگشت به صفحه رسانه ها

0nlysms.ir: تنها پیامک | مجله موفقیت، پزشکی، خانواده، تکنولوژی، گردشگری، استارتاپ

thailandnet65.ir: سفر به تایلند | تور تایلند ارزان، تور لحظه آخری، تور نوروز بهار، تابستان، پاییز، زمستان