تجاوز در عصر آدینه با القای ناامیدی به زنان

به گزارش بلاگ پو، این روزها حرف و حدیث فراوانی برای فیلم های در راه اکران آنلاین به گوش می رسد که در پانزدهمین قسمت از پرونده سینما در خانه به آنالیز شرایط این طرح نوپا پرداخته شده است.

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران- اسحاق عاطفی؛ هر سال با نزدیک شدن به ایام برگزاری جشنواره فیلم فجر که از آن به عنوان بهار سینمای ایران یاد می شود، یکی از بحث های اصلی درباره عدم اکران شماری از آثار به جامانده از جشنواره سال گذشته و سنگین تر شدن بار چرخه اکران در این زمینه است. این چرخه هر سال سنگین تر می شود و شمار بیشتری از آثار اکران نشده به قطار طولانی آثار اکران نشده سینمای ایران اضافه می شود. قطاری که تنها راه رهایی از آن، یا گسترش چشمگیر ظرفیت های ناوگان اکران آثار سینمایی است که در عمل به واسطه هزینه های سنگین آن امکان پذیر نیست یا استفاده راه چاره های جایگزینی همچون اکران آنلاین است. روشی که سال هاست در سینمای جهان هم در حال اجرا است.

شیوع بیماری کرونا، اتفاقی بود که چرخه نیمه جان اکران در سینمای ایران را به سمت مرگ بود. چرخه ای که اگر تا پیش از این با هر زحمتی که بود که کار خود را پیش می برد، با ماجرای کرونا به شکلی زمین گیر شد که حالا شمار آثاری که در نوبت اکران هستند، از شمارش در رفته است!

تصمیم ابراهیم حاتمی کیا و سازندگان فیلم سینمایی خروج برای اکران آنلاین این فیلم، تصمیمی جسورانه برای یاری به این چرخه در حال فروپاشی بود. اتفاقی که با اکران آنلاین فیلم طلا به کارگردانی شهبازی و تهیه نمایندگی رامبد جوان ادامه یافته است و اگر در ادامه با حمایت مردم و عدم استفاده آن ها از نسخه های قاچاق همراه شود، می تواند جهتی تازه پیش روی سینمای ایران قرار دهد. این جهت نه فقط در ایام شیوع بیماری کرونا بلکه تا سالها می تواند ادامه پیدا کند و به چرخه اکران آثار سینمایی یاری کند.

اکران آنلاین فیلم های خروج وطلا در ابتدا در مرحله اجرا دارای ایرادات و مسائلی بود با این همه آنچه که می توان به شکل قطعی درباره این اتفاق تازه سینمای ایران گفت آن است که با وجود همه این نقدها، باز هم شروع اکران آنلاین با اثری مهم همچون خروج گامی رو به جلو برای سینمای ایران محسوب میشود که می تواند نه فقط در دوره شیوع بیماری کرونا بلکه پس از آن نیز بخشی مهم از مسائل مالی سینما به ویژه در حوزه چرخه اکران را حل نماید و البته عدالت در توزیع محصولات سینمایی را تا حدودی برقرار سازد و به همه سینماگران این شانس را دهد تا راحت تر آثارشان را به دست مخاطبان برسانند.

بر همین اساس طی این مدت حرف و حدیث های فراوانی برای فیلم هایی که سازندگان آن برای حضور در طرح اکران آنلاین مشغول مذاکرات هستند به گوش میرسد که اکران آنلاین بعضی از این آثار قطعی به نظر میرسد و بعضی برای نهایی شدن، همچنان مشغول مذاکرات و رایزنی هستند. از سویی دیگر در این حوزه بعضی فیلم های راهی نمایش خانگی میشود که سالها توقیف بوده اند که از این میان می توان به فیلم سینمایی عصر آدینه ساخته مونا زندی اشاره نمود.

که در ادامه گروه فرهنگی خبرنگاران نگاهی داشته است به این اثر که بجای پرده نقره ای سالن های سینماها برای نخستین بار در خانه های مردم اکران شده است که در ادامه این گزارش از نظرتان میگذرد:

فیلم سینمایی عصر آدینه به کارگردانی مونا زندی،از جمله فیلم های توقیفی سینمای ایران به حساب می آمد که حتی اجازه اکران در جشنواره های بین المللی نیز به آن داده نشده بود، پنج سال بعد از ساخت عصر آدینه، این فیلم توانست به صورت محدود اکران شود اما هنگامی که قرار بود در اصفهان به نمایش گذاشته شود به علت شکایت نماینده مجلس بار دیگر توقیف شد.

از بازیگران این فیلم توقیفی و جنجالی می توان به رویا نونهالی در نقش سوگند، هانیه توسلی در نقش بنفشه، مهرداد صدیقیان در نقش امید، رامین راستاد، وحید و سعید شمس و محمد رضا منصوریان اشاره نمود.

این فیلم که محصول سال 1384 است، سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول را از بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر را کسب کرد و این روزها پس از 15 سال توقیفی روانه نمایش خانگی شده است که این مسئله موجب واکنش مونا زندی شده است و این کارگردان در صفحه شخصی اش نوشت: عصر آدینه 17 سال پیش نوشته شد، 16سال پیش ساخته شد ، 15سال پیش در جشنواره درخشید و 14سال توقیف شد. حالا کمپین سکوت نکنیم راه افتاده و خدارا شکر که سکوت شکسته شد. عصر آدینه هم بالاخره مجوز نمایش گرفت.

اما مهرداد صدیقیان، بازیگر این فیلم که در 16سالگی در فیلم توقیف شده عصر آدینه بازی نموده بود از توقیف 15ساله این فیلم که با موضوع تجاوز ساخته شده است نوشت: همواره افکار کهنه و بی منطق آرزوهای آدمها را از بین می برند و شاید برای برای همواره آتش استعداد و توانایی آدمها را خاموش نمایند. فیلم عصر آدینه که امروز وارد شبکه خانگی شد، همان فیلمیه که مدیران آن زمان اجازه پخشش را به ما جوون های با انگیزه ندادند. فیلم عوض نشده پس چی عوض شده؟ افکار مدیران فعلی عوض شده؟ مونا زندی ها و مهرداد های زیادی قربانی کج فهمی ها شدند...منصفانه نیست. فیلم عصر آدینه در مورد تجاوز ساخته شده، چیزی که مدیران مرتبط به سینما در سال 84 می خواستند از مردم پنهانش نمایند... ولی امروز کمپین سکوت نخواهم کرد در مقابل تجاوز از همه موارد داغ تره!

با خواندن سخنان کارگردان و بازیگر غفیلم عصر آدینه این تفکر در مخاطب تداعی میشود که این فیلم فقط به جرم پرداختن به مضووع تجاوز 15 سال رنگ پرده را ندیده است که اگر منصفانه بخواهیم بگوییم این روایت، به هیچ وجه اینچنین نیست، برای رسیدن به واقعیت های توقیف این فیلم بد نیست نگاهی به خلاصه فیلم بی اندازیم : فیلم عصر آدینه ماجرای زنی است به نام سوگند (رویا نونهالی) که با نوزادی (که بر اثر تجاوز به جهان آمده)از زندان آزاد می شود. سال ها بعد، پسرش امید (مهرداد صدیقیان) را می بینیم که به نوجوانی رسیده و از کانون اصلاح و تربیت بیرون می آید تا با هم به خانه ای که سوگند تازه اجاره نموده بروند. این خانه در عین حال آرایشگاه زنانه هم هست و سوگند برای تامین هزینه های زندگی سخت می کوشد و علاوه براین، کاری هم برای پسرش در یک مکانیکی مهیا می کند. در همین زمان، خواهر سوگند به اسم بنفشه (هانیه توسلی) برای تحصیل در دانشگاه از شهرستان به تهران آمده و دارد همه جا را به دنبال خواهرش می شود. در این شرایط، بالاخره بنفشه پیروز می شود سوگند را پیدا کند و به او نزدیک شود. این جاست که سوگند داستان زندگی اش را تعریف می نماید: یک عصر آدینه در 16 سالگی وقتی از باغ برمی گشته اند، عمویش به او تجاوز می نماید و پسرش ثمره همان اتفاق است. پدر سوگند…

مونا زندی 15 سال پیش در نخستین تجربه اش سراغ یک اثر تلخ اجتماعی رفته که این مسئله به خودی خود هیچ ایرادی ندارد اما عصر آدینه به معنای حقیقی در فرم و محتوا از ایرادات اساسی برخوردا است که مخاطب حرفه ای پس از تماشای آن به این باور میرسد که توقیف 15 ساله این اثر دلایلی منطقی داشته است.

در وهله نخست این فیلم در مورد محتوا از یک فضای چرک بهره می برد و فیلمساز برای اینکه تلخی داستان را به بیشترین حد ممکن به مخاطب تزریق کند یک فضای سراسر سیاه و نامیدامید نماینده از شرایط زنان در جامعه ایران به تصویر می کشد، اینکه این فیلم می خواهد داستان تجاوز بیرحمانه به یک دختر 16 ساله را روایت کند و در ادامه به تبعات چند ساله آن بپردازد هیچ ایرادای در عالم سینما ندارد زیرا متاسفانه در جامعه این دست اتفاقات تلخ میدهد و پرداختن به آن در حوزه هنر هیچ ایرادی ندارد اما مشکل اصلی اینجاست که کارگردان عصر آدینه از توانایی بالایی برای روایت عمق فاجعه این جنایت برخوردار نیست و برای جبران این نقیصه دست به سیاه نمایی کلی فضای جامعه می پردازد و یک فضای عجیبی در فیلم خود ترسیم میکند که انگار همه زنان جامعه ایرانی در فضای سرد و ترسناک جامعه ایرانی به سختی زندگی مینمایند.

مسلما در سینمای ایران آثار فراوانی در مورد موضوع تجاوز ساخته شده است که خیلی از آنان بدون مشکل رنگ پرده سینما را به خود دیده است ، پس با این اوصاف دلیل اصلی توقیف 15 ساله عصر آدینه نمی تواند پرداختن به موضوع تجاوز باشد بلکه به خاطر فضای سرتاسر سرد و سیاهی است که سازندگان آن از جامعه ایرانی ترسیم نموده اند و به درستی از حضور این فیلم در جشنواره های بین المللی هم جلوگیری به عمل آمد تا یک اثر سیاه نمای دیگر از فضای جامعه ایرانی در جشنواره های خارجی خودنمایی نکند.

از آنجا که این فیلم به تازگی راهی نمایش خانگی شده است، صلاح آن است خیلی در مورد جزئیات داستان و اتفاقات فیلم که منجر به ترسیم فضای اغراق آمیز تلخی از جامعه شده است، صحبت نشود تا آن عده ای از مخاطبان که میخواهند این فیلم ضعیف را تماشا نمایند برایشان تازگی نداشته باشند.

در سرانجام باید گفت، اینکه همچنان نقش نظارتی سازمان سینمایی ارشاد در مورد آثار اینچنینی بسیار کمرنگ است، دیگر تبدیل موضوعی کلیشه ای وتکراری شده است که صرفا باید به اصلاح امور امیدوار بود.