خواص سماق و 9 تاثیر شگفت انگیز آن بر سلامتی - بلاگ پو

غیر از ایرانیان، تقریبا همه مردم خاورمیانه با سماق آشنا هستند و از آن در غذاهای خود استفاده یا به عنوان چاشنی در کنار وعده های غذایی خود مصرف می کنند. دانشمندانی که در حال تحقیق و بررسی در زمینه خواص دارویی گیاهان هستند، توجه ویژه ای به سماق نشان داده اند؛ به طوری که شاید بتوان گفت بیش از 50 سال است که روی این ماده غذایی ارزشمند تحقیق می شود.

در این مقاله سعی کرده ایم که آخرین مقالات و اطلاعات روز دنیا را درباره خواص سماق و فواید آن روی سلامتی انسان مورد بررسی قرار دهیم؛ به این ترتیب می توانید مطمئن باشید که برای دستیابی به فایده ای که شاید جزو فواید سماق نباشد، بی فایده وقت خود را تلف نمی کنید و با علم و آگاهی کامل از خواص سماق بهره مند می شوید.

خواص سماق چیست؟

سماق گونه ای از درختچه های گل دار و از خانواده گیاهانی به نام Anacardiaceae است. نام علمی آن Rhus coriaria است. بیش از 200 گونه مختلف سماق وجود دارد که همگی از جنس Rhus هستند. با این حال، Rhus coriaria، گونه ای ست که اغلب به عنوان داروی گیاهی و برای استفاده در غذا کشت می شود. میوه های تازه سماق را می توان به صورت چای دم کرد و از خواص سماق به این صورت بهره برد؛ اما اغلب آن ها را خشک و پودر می کنند.

در طب کل نگر، از فواید سماق برای درمان انواع بیماری ها، از آسم گرفته تا اسهال و سرماخوردگی استفاده می شود. همچنین گاهی اوقات به عنوان یک ادرارآور طبیعی برای کمک به سم زدایی مورد استفاده قرار می گیرد. در طب سنتی ایران، از دیرباز سماق به عنوان یک ضد چربی شناخته می شده است.

تمام خواص سماق که در طب سنتی و طب کل نگر به این ماده گیاهی نسبت داده می شود، با توجه به تجربه و دانش محدودی بوده است که طبیبان آن دوران نسبت به خواص مواد غذایی داشتند؛ اما امروزه دیگر چنین نیست.

با داشتن دستگاه های دقیق مقدار گیری و روش های نوین در استخراج مواد تشکیل دهنده اقلام غذایی و دارویی، می توانیم خواص سماق و دیگر مواد غذایی را از دریچه ای نو بنگریم و مواد و تاثیراتی را در آن ها تشخیص دهیم که شاید در گذشته کوچک ترین اطلاعی در مورد آن ها وجود نداشته است.

بر اساس مطالعات، سماق حاوی طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی با فعالیت آنتی اکسیدانی قوی، از جمله تانن ها، آنتوسیانین ها و فلاونوئیدهاست. آنتی اکسیدان ها از سلول ها در برابر آسیب محافظت می کنند و استرس اکسیداتیو را در بدن کاهش می دهند. مطالعات مختلف نشان داده که سماق دارای اثر مهار رادیکال های آزاد است و از خواص سماق می توان به اثر محافظتی در برابر آسیب کبدی اشاره کرد.

کارشناسان معتقدند که ترکیبات آنتی اکسیدانی ممکن است دلیل اصلی خواص سماق و پتانسیل درمانی وسیع آن باشد. از جمله دیگر فواید سماق، خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی آن است.

همچنین بعضی تحقیقات نشان می دهد که سماق مقادیر کمی از چند ماده مغذی ضروری، شامل ویتامین های C، B6، B1 و B2 دارد. با توجه به این فواید سماق، در ادامه به بررسی اثر این ماده شفابخش روی بیماری های مختلف و درمان عفونت ها می پردازیم.

خواص سماق برای کبد چرب

احتمالا تا به حال در مورد کبد چرب زیاد شنیده اید و شاید خودتان به آن مبتلا باشید. در سال های اخیر توجه زیادی به نقش داروهای گیاهی در مدیریت بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شده است. بنابراین شاید برای شما جالب باشد که بدانید آیا خواص سماق بر کبد چرب تاثیر دارد یا خیر؟

یکی از روش هایی که محققان برای مشاهده تاثیر یک گیاه دارویی بر یک بیماری خاص به کار می برند این است که تاثیر گیاه را با دارونما (که تنها اثر تلقینی در فرد آزمایش شونده دارد)، مقایسه می کنند. در یک آزمایش، 80 بیمار مبتلا به NAFLD انتخاب شدند و روزانه 2000 میلی گرم پودر سماق یا دارونما به طور تصادفی، به مدت 12 هفته، به آن ها داده شد.

نتایج نشان داد که پس از 12 هفته، آزمودنی های گروه سماق در مقایسه با دارونما کاهش بیشتری در فیبروز کبدی و آنزیم های کبدی نشان دادند. در نتیجه، پودر سماق همراه با رژیم غذایی کم کالری به مدت 12 هفته برای مدیریت بیماری کبد چرب غیر الکلی مفید است و شما می توانید از خواص سماق برای بهبود کبد چرب خود استفاده کنید.

خواص سماق برای پوست صورت

سماق ادویه ای ضد میکروبی و ضد قارچی ست که می تواند به درمان التهاب و اختلالات پوستی کمک کند. همچنین در مبارزه با باکتری هایی مانند سالمونلا موثر است و می توان از خواص سماق برای ضدعفونی کردن ایمن میوه ها و سبزیجات استفاده کرد.

سماق اثر محافظتی روی پوست دارد. تحقیقات مدرن تایید کرده است که سماق می تواند به مهار رشد سلول های بد یا پاکسازی سلول های آسیب دیده پوست کمک کند. از فواید سماق می توان برای کاهش التهاب و آسیب در برابر نور خورشید بهره برد. به این معنی که می توانید علاوه بر مالیدن کرم ضد آفتاب روی پوست خود، یک محافظ پوست را هم بخورید!

بیشتر چربی موجود در سماق از دو نوع چربی خاص به نام اسیداولئیک و اسیدلینولئیک تشکیل شده است. اسیداولئیک نوعی چربی تک غیراشباع بوده که معمولا با سلامت قلب مرتبط است و چربی اولیه موجود در بعضی غذاهای گیاهی رایج از جمله زیتون و آووکادو به شمار می رود.

اسیدلینولئیک نوعی چربی غیراشباع چندگانه ضروری ست که در حفظ سلامت پوست و غشای سلولی نقش دارد. با تمام این اوصاف، استفاده از خواص سماق برای پوست صورت انکارناپذیر است.

خواص سماق برای لاغری

هر روز ترفندهای نوی برای کاهش وزن و لاغری ظهور پیدا می کند و انواع و اقسام روش هایی معرفی می شوند که بتوانید بدون زحمت، بدون رژیم غذایی و بدون فعالیت بدنی، اندامی متناسب و موزون پیدا کنید. اما متاسفانه هیچ راه میان بر و هیچ ماده چربی سوزی که شما بتوانید تنها با خوردن آن به وزن ایده آل خود برسید، وجود ندارد و تکیه بر خواص سماق هم از همین قاعده پیروی می کند.

سماق به هضم غذا کمک می کند و از مسائل گوارشی مانند یبوست و نفخ جلوگیری به عمل می آورد. به دلیل این اثرات، مانع از افزایش وزن ناخواسته ناشی از نفخ یا یبوست روی ترازو می شود.

یکی دیگر از فواید سماق، اثر تنظیم کنندگی قند خون است. به همین دلیل مصرف سماق مخصوصا به افرادی که دچار ولع شیرینی هستند، توصیه می شود. اگر بتوانید از میل شدید به خوردن شیرینی جلوگیری کنید، مطمئنا گام بزرگی در کاهش وزن خود برداشته اید.

سماق به سیرشدن سریع کمک می کند و خاصیت تخلیه گاز هم دارد. این خواص سماق میزان کالری دریافتی را متعادل می کند؛ بنابراین مشاهده خواهید کرد که به مرور زمان از شر وزن اضافی خود خلاص می شوید.

اگرچه تحقیقات نشان داده است که سماق دارای فعالیت ضد لیپاز است و آنزیمی دارد که تجزیه روغن ها و چربی ها را تسریع می کند و تا حدی مانع جذب چربی در روده کوچک می شود، اما شما نمی توانید برای کاهش وزن خود تنها به خواص سماق متکی باشید. خوردن سماق در کنار یک رژیم غذایی اصولی و درست که شما را در نقصان کالری قرار می دهد، در کنار ورزش و فعالیت بدنی، راز رسیدن به تناسب اندام است.

متخصصان با تاکید بر این که مصرف سماق به تنهایی و بدون توجه به رعایت اصول تغذیه سالم، هیچ فایده ای برای کاهش وزن ندارد، بیان می کنند که در صورت مصرف همزمان با رژیم غذایی دقیق، می تواند بر کاهش وزن و لاغری تاثیرگذار باشد.

فواید سماق برای سرطان

چندین مطالعه نشان داده اند که سماق به جلوگیری از رشد و توسعه تومورها کمک می کند. یک مطالعه اخیر در سال 2021 در Bioscience Reports به بررسی تاثیر سماق بر سرطان پرداخت. محققان دریافتند سماق به طور قابل توجهی از رشد سلول های سرطانی جلوگیری می کند. بنابراین از دیگر خواص سماق می توان به فواید سماق برای سرطان اشاره کرد.

خواص سماق برای دیابت

دیابت و قند خون بالا می تواند تاثیر بسیار ناخوش آیندی بر بسکمک از جنبه های سلامتی انسان بگذارد. دیابت در کوتاه مدت، می تواند علائمی مانند خستگی، سردرد، تکرر ادرار و تشنگی داشته باشد اما با گذشت زمان، قند خون بالا عواقب جدی تری را در پی دارد که از جمله آن ها می توان به آسیب عصبی، مسائل کلیوی و اختلال در ترمیم زخم اشاره کرد.

بعضی تحقیقات نشان می دهد که خواص سماق ممکن است به حفظ سطح طبیعی قند خون کمک کند. در یک مطالعه، به 41 فرد مبتلا به دیابت، روزانه 3 گرم ادویه سماق یا دارونما برای یک دوره سه ماهه داده شد. در پایان این مطالعه مشخص شد که ادویه سماق سطح قند خون را تا 13 درصد کاهش می دهد و حتی منجر به بهبود کنترل کلی قند خون می شود.

به علاوه، خواص سماق ممکن است به جلوگیری از مقاومت به انسولین کمک کند. انسولین هورمونی ست که وظیفه انتقال قند از جریان خون به بافت ها را بر عهده دارد، بنابراین وقتی سطح قند خون به طور مداوم بالا باشد، سطح انسولین بالا می ماند. این امر باعث می شود بدن در برابر اثرات آن مقاوم و در نتیجه کنترل قند خون مختل شود.

بر اساس مطالعه ای که در مجله تحقیقات علوم پزشکی منتشر شده است، خواص سماق ممکن است در کاهش سطح انسولین برای جلوگیری از مقاومت به انسولین و تثبیت قند خون موثر باشد. از آن جا که سماق ممکن است قند خون را کاهش دهد، مصرف هم زمان آن با داروهای کاهش دهنده قند خون توصیه نمی شود.

خواص سماق نکوبیده برای فشار خون

سماق یک گیاه دارویی ست که به طور سنتی برای درمان اختلالات قلبی و عروقی استفاده می شود. اما آیا این خواص سماق برای فشار خون موثر است و مورد تایید علم مدرن امروزی ست؟

خوشبختانه مطالعات زیادی با هدف بررسی فواید سماق در بیماران مبتلا به فشار خون بالا انجام شده است. در یک آزمایش بالینی تصادفی، دوسوکور و کنترل شده با دارونما (بهترین روش تحقیق روی گیاهان دارویی) که روی 80 بیمار مبتلا انجام شده، نشان داده است که کپسول میوه سماق (500 میلی گرم دوبار در روز) و کاپتوپریل (25 میلی گرم یک بار در روز) موجب می شود که فشار خون بالا پس از 8 هفته به طور معنی داری کاهش پیدا کند.

بنابراین میوه R.coriaria یا همان سماق خودمان می تواند به عنوان یک درمان طبیعی موثر برای کنترل فشار خون بالا مورد استفاده قرار گیرد. از آن جایی که فلاونوئیدها ترکیبات شیمیایی اصلی این گیاه هستند، محققان به این نتیجه رسیدند که این خواص سماق را می توان به چنین ترکیباتی نسبت داد.

توجه داشته باشید که تحقیقات روی میوه سماق انجام شده است. ادویه سماق، ادویه ای ست که در تهیه آن از نمک استفاده می شود. بنابراین بهتر است افراد مبتلا به فشار خون بالا از ادویه سماق استفاده نکنند و به خواص سماق نکوبیده بدون نمک یا میوه سماق بسنده کنند.

اما بعضی ادعاها وجود دارد که روغن سماق بهترین محصول طبیعی برای فشار خون بالاست. بنابراین اگر فشار خون بالا دارید، قبل از استفاده از چای سماق، ادویه سماق، آب سماق یا روغن سماق، با پزشک خود مشورت کنید.

خواص سماق برای کاهش کلسترول

کلسترول بالا یکی از بزرگ ترین عوامل ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی ست. کلسترول با جمع شدن در شریان ها، باعث انقباض و سفت شدن آن ها می شود که به نوبه خود باعث افزایش تلاش ماهیچه های قلب برای خون رسانی و ایجاد مشکل در جریان خون می شود. از فواید سماق می توان برای کاهش کلسترول استفاده کرد.

سماق از دیرباز به عنوان چاشنی ضد چربی شناخته شده است. تحقیقات نو این خواص سماق را تایید کرده و نشان داده است که سماق با کاهش کلسترول، عملکرد قلب را بهبود می بخشد و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.

مطالعه محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران روی خواص سماق بر کاهش کلسترول نشان داد که سماق می تواند سطح کلسترول و تری گلیسیرید را در موش های با کلسترول بالا کاهش دهد. در مطالعه دیگری که در دانشگاه Sutcu-Imam ترکیه انجام شد، یافته های مشابهی به دست آمده است که نشان می داد ترکیب سماق و زنجبیل، باعث کاهش قابل توجه سطح کلسترول در جوجه ها می شود.

خواص سماق برای پوکی استخوان

پوکی استخوان، یک بیماری شایع به خصوص در خانم های مسن است که در آن توده استخوانی از بین می رود و استخوان ها ضعیف می شوند. در این حالت فرد به شدت در خطر افزایش شکستگی استخوان واقع شده است. خطر ابتلا به پوکی استخوان با افزایش سن به طور پیوسته افزایش می یابد.

اگرچه تحقیقات در مورد اثرات احتمالی خواص سماق بر سلامت استخوان بسیار محدود است، یک مطالعه، نتایج امیدوارکننده و دلگرم کننده ای را نشان داده است. مطالعه ای که در سال 2015 انجام شد، نشان داد که تجویز عصاره سماق به موش ها تعادل بعضی پروتئین های خاص درگیر در متابولیسم استخوان را تغییر می دهد و در نتیجه باعث کاهش تحلیل استخوان می شود.

خواص سماق برای تسکین دردهای عضلانی

اگر از دردهای مزمن عضلانی رنج می برید، خواص سماق موجود در کابینت ادویه جات شما می تواند به درمان این مشکل کمک کند. مطالعه ای که در دانشگاه منصوره در مصر انجام شده است، نشان داد که آب سماق می تواند به کاهش درد عضلانی کمک کند.

سماق حتی می تواند به درد عضلانی بعد از تمرین ورزشی هم کمک کند. در یک کارآزمایی تصادفی که در Physiology International انجام شد، به یک گروه، روزانه آب سماق داده شد. گروهی که سماق دریافت کرده بودند، درد کمتر و ریکاوری تمرینی بهتری در مقایسه با همتایان خود داشتند. محققان دریافتند خواص سماق التهاب را کاهش می دهد و به کاهش درد کمک می کند.

خواص سماق نکوبیده برای یبوست

تجزیه و تحلیل شیمیایی میوه سماق تازه در سال 2004 نشان داد که بیش از 14 درصد آن از فیبر تشکیل شده است. فیبر ماده ای مغذی ست که ضامن سلامت دستگاه گوارش است. بنابراین تاثیر مثبت خواص سماق و یبوست غیر قابل انکار است. شما می توانید هم از خواص سماق نکوبیده و هم ادویه سماق به صورت کوبیده برای رفع یبوست بهره مند شوید.

از طرف دیگر، سماق یک ماده گیاهی دیورتیک (مدر) است؛ به این معنی که به دفع سموم از بدن از طریق ادرار کمک می کند و به طور سنتی برای درمان عفونت های ادراری و مسائل گوارشی استفاده می شود. بنابراین می توان از خواص سماق در درمان عفونت های ادراری بهره برد.

صحبت های پایانی پیرامون فواید سماق

سماق با طعم ترش و رنگ قرمز مایل به بنفش اش، یک ادویه عالی ست که طعم دلپذیری به بسکمک از غذاها می بخشد. گیاه سماق علاوه بر طعم و رنگ دادن به غذاهای مختلف، مزایای بسکمک دارد.

غلظت بالای آنتی اکسیدان ها، فلاونوئیدها، پلی فنول ها و سایر موادی که در این چاشنی محبوب وجود دارد، به ما کمک می کند تا از خواص سماق برای مقابله با بیماری های مختلف و بهبود سلامت کلی خود بهره ببریم. در این مقاله در مورد این که سماق چیست، از چه چیزی ساخته شده است، چگونه بر سلامتی ما تاثیر می گذارد و تحقیقات علمی در رابطه با خواص سماق چه نتایجی داشته اند، صحبت کردیم.