درباره رویاهای زنده و اثرات آن بر سلامت روانی - بلاگ پو

یافتن دلیل اینکه بعضی از رویاها زنده و به یادماندنی هستند ممکن است درباره توضیحی درباره خود رویا، آنچه در زندگی واقعی شما می گذرد و یا آمیزه ای از هر دو به دست دهد.

هم به یاد آوردن رویاها و هم فراموش کردن آنها امری طبیعی است. اما گاهی رویاها آنقدر زنده و پریشان نماینده هستند که باعث مختل شدن خواب شما می شوند و اگر این پدیده به طور مرتب رخ دهد، سلامت شما را به خطر خواهد انداخت.

چه رویاهایتان را به یاد نیاورید و چه به یاد آورید، اما به هر حال هر شب در خواب رویا می بینید.

یک چرخه معمول خواب حدود 90 تا 110 دقیقه طول می کشد و در طی آن میان گذر از دو مرحله اصلی خواب یعنی مرحله خواب بدون حرکت سریع چشم (Non-REM) و مرحله خواب با حرکت سریع چشم (REM) صورت می گیرد.

با اینکه رویاها ممکن است در هر مرحله خواب روی دهند، رویاهای زنده معمولا در حین مرحله خواب REM رخ می دهند که فعالیت مغز در آن افزایش می یابد.

در واقع، پژوهش نشان می دهد که اندازه فعالیت مغز در حین خواب REM قابل مقایسه با فعالیت مغز در حین بیداری است و بعضی از نقاط مغز حتی فعال تر هستند، از جمله بادامک (آمیگدال ) مغز که حافظه و عواطف را کنترل می نمایند. احتمالا به همین دلیل است که رویاهایی که در حین خواب REM رخ می 0دهند، می توانند احساسی کاملا واقعی ایجاد نمایند.

چرا رویاهای شما آنقدر زنده و گاهی تشویش آور هستند؟

پاسخی قطعی در این باره که چرا اصولا افراد رویا می بینند، وجود ندارد. اما اینکه دلایل اینکه چرا بعضی از رویاها به یاد ما می مانند، تا حدی معلوم شده اند. از جمله اینکه زمان بندی نقش مهمی در این مورد دارد.

ما در طول شب از چهار تا شش چرخه خواب عبور می کنیم. هر شمار چرخه های خواب ما در شب بیشتر می گردد، زمان مرحله REM در چرخه ها بیشتر می گردد، بنبراین زمان بیشتری را در حالت رویا تماشا می گذرانیم. بنابراین رویاهایی که نزدیک تر به زمان برخاستن از خواب دیده ایم، در مقایسه با رویاهایی که درست پس از به خواب رفتن دیده ایم، بیشتر به یادمان می ماند. بعلاوه اگر در میانه مرحله REM یک چرخه خواب بیدار شوید، با احتمال بیشتری رویایتان را به یاد می آورید.

علاوه بر زمان بندی، محتوای خود رویاها هم در به یادآوردن آن موثر است.

هر چه رویا تکان دهنده تر و مهیج تر باشد، با احتمال بیشتری به یاد می ماند. ما به احتمال بیشتری رویاهایی را که ما را پریشان می نمایند یا آنهایی را که آگاهانه کوشش می کنیم به خاطر بیاوریم، به یاد می آوریم.

به خصوص تماشا رویاهای نابهنجار یا تشویش آور عارضه جانبی شایع بعضی از داروها از جمله گروهی از داروهای قلبی-عروقی به نام مسدودنماینده های گیرنده بتا یا بتا بلوکر (beta blocker)، بعضی از داروهای ضد افسردگی مانند ونلافاکسین (venlafaxin) و در موارد نادری داروی ضد بیخوابی راملتون (ramelton) است.

بعلاوه افرادی که دچار بعضی از بیماری ها مانند نارکولپسی (حمله خواب)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستند، در مرحله نقاهت پس از ترک سوءمصرف الکل و مواد روانگردان قرار دارند و نیز زنان باردار بیشتر کابوس می بینند.

اگر رویاهای زنده باعث تشویش و پریشانی شما شوند، زمان آن رسیده است یاری بخواهید. اگر تماشا رویاهای زنده آنقدر تشویش آور باشند که خواب شبانه شما را برای مدتی طولانی مختل نمایند، آنچنانکه در اختلال استرس پس از سانحه، وحشت شبانه (night terror) و اختلال کابوس رخ می دهد، ممکن است اثرات بدی برای سلامت شما داشته باشد.

چطور بر کابوس های مربوط به رویاهای زنده غلبه کنیم؟

نخستین گام برای پیشگیری از کابوس ها خوابیدن به اندازه کافی و آرام کردن (ریلکسیشن) عضلانی هدفمند پیش از خوابیدن است.

اگر باز هم دچار کابوس می شوید و در به خواب رفتن دوباره دچار اشکال هستنید، بر چیزهای اطرافتان مثل اشیای درون اتاق یا رنگ پتویتان متمرکز شوید تا به خودتان یادآور شوید که بیدار هستیند و در محل امنی قرار دارید.

اما اگر این کار هم یاریی نکرد، شاید استفاده از یک تکنیک رواندرمانی رفتاری شناختی به نام درمان بازآفرینی خیالی (IRT) که موثرترین راه برای غلبه بر کابوس مزمن شمرده می گردد، مفید باشد.

رواندرمانگر جریان IRT به شما یاری می نماید تا محتوا یا روایت کابوس تان را تغییر دهید. روان درمانگر ممکن است این کار را با یاری کردن به شما در بازآفرینی تصاویر مثبت به جای تصاویر ترس آور و تمرین بازنویسی رویا در حد 10 تا 20 دقیقه در روز انجام دهد. ایده این روش درمانی این است که هنگامی که شما خواب هستید، این تصاویر بازآفرینی شده تصاویر ترسناک را تحت الشعاع قرار می دهند.

بعلاوه به داروهایی را که مصرف می کنید و بیماری هایی را که دارید و ممکن است باعث مختل شدن خواب شما شده باشند، توجه کنید و با دکترتان درباره چگونگی بهبود بخشیدن به خوابتان به بحث بپردازید.

بیشتر بخوانید:

مفاهیم: رویای روشن چیست؟