نظام های سرمایه داری مقابل کرونا بیشتر آسیب دیدند - بلاگ پو

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، کووید- 19 یا همان ویروس کرونا همچنان صدرنشین اخبار است و زندگی را در جهان مختل نموده است. مدعیان رهبری جهان هم که شاهد بودیم اوضاع شان چنان وخیم بود که به ماسک دزدی روی آوردند! قاره سبز هم دیگر اتحادی به خود نمی بیند و ابراز تاسف های گاه گاه مسئولان اتحادیه اروپا مرهمی برای آشفته بازار و داغ کشورهای این قاره محسوب نمی گردد. تغییرات چنان سریع اتفاق می افتد که بوریس جانسون روزی از ضرورت مواجهه با کرونا می گوید و ابتلای 70 درصدی مردم کشورش را تنها راه مبارزه با این ویروس می خواند و روز دیگر خود راهی بخش مراقبت های ویژه بیمارستان می گردد و حالا که جان سالم از نبرد تن به تن با کرونا به در برده، از اظهارات قبلی اش عذرخواهی می نماید. در این میان زیارتگاه های مذهبی نیز بسته شده و حتی پاپ فرانسیس هم جشن های آیینی هرساله را در کلیساهای خالی برگزار می نماید و برای جمعیتی که نیستند، دست تکان می دهد. براساس همین بهت و به هم ریختگی جهانی است که بعضی، اثرات کرونا بر جهان را به سقوط دیوار برلین در دوران جنگ سرد تشبیه می نمایند و بعضی دیگر کرونا را نقطه عطفی برای تغییر شاکله نظام بین الملل می خوانند. برای آنالیز ابعاد مختلف اثرات شیوع کرونا بر عرصه سیاست در سلسله گفت وگوهایی با تحلیلگران این حوزه به بحث نشستیم. در شماره های پیشین روزنامه، امیرعلی ابوالفتح، سیدمحمد مرندی، ابراهیم متقی و حمیدرضا آصفی آینده پژوهشی و تحلیل شان را از جهان پساکرونا توضیح دادند.

فواد ایزدی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، در گفت وگو با فرهیختگان از شوک عظیم کرونا در حوزه اقتصاد و سیاست گفت؛ شوکی که به گفته استوان والت، استاد دانشگاه هاروارد، مرگ کارآمدی آمریکا را در پی خواهد داشت و ایزدی معتقد است کرونا فرایند افول کشورهای غربی را بیش از پیش خواهد نمود. این کارشناس مسائل آمریکا تاکید دارد کرونا افول آمریکا را برای همگان بیش از پیش محرز نموده و از سوی دیگر نابودی اتحادیه اروپا هم که پیش از کرونا آغاز شده بود، شتاب بیشتری گرفته است، تا آنجا که مشهود شده نه تنها بین کشورهای اروپایی که میان ایالات آمریکا نیز اتحادی نیست و رقابت بین آنها چنان عمیق است که یکدیگر را به چشم دشمن دیده و با هم در رقابت هستند.

اثرات کرونا در حوزه های اجتماعی و فرهنگی نیز مشهود خواهد بود و از این رو به داروینیسم اجتماعی حاکم بر تفکر سرمایه داری اشاره می نماید که با شیوع کرونا بروز و ظهور ویژه ای یافته است. از این رو ایزدی تاکید دارد که کرونا گسل های موجود در جهان را نمایان تر و مسائل را برجسته تر نموده و ضایعات این بحران را به حدی می داند که جهانی متفاوتی را رقم خواهد زد و از سوی دیگر به آموزه های دوران کرونا نیز تاکید دارد؛ آموزه ها و عبرت هایی که به گفته این استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، اگر به آنها توجه نگردد، تنها ضایعات و سختی های دوران کرونا بر بشر متحمل می گردد. از این رو ایزدی به مسائل الگوی غربی که با پاندمی کرونا بروز و ظهور ویژه ای یافت، پرداخت و گریزی نیز به توضیح اوضاع کنونی این کشورها زد.

آنچه در ادامه می آید، مشروح گفت وگو با فواد ایزدی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران است.

پاندمی کرونا چه تغییراتی را در حوزه های مختلف به جهان و به خصوص نظام سرمایه داری متحمل می نماید؟

کرونا شوکی را در حوزه مالی و سیاسی ایجاد می نماید. در حوزه مالی شرایط معلوم است؛ ما اقتصادهای عظیم جهان را داریم که عادت به محدودیت های اینچنینی ندارند و چرخ اقتصاد یک باره تا حد زیادی متوقف شده است. میلیون ها نفر بیکار شدند. خیلی از این دولت ها، سیاست های تفکر سرمایه داری را اجرا می کردند. از این جهت هم در حوزه خدمات اجتماعی ضعیف هستند و هم در یاری به قشرهای ضعیف تر جامعه مشکل دارند. اگرچه ادعاهایی در این حوزه می نمایند ولی شما شاهد هستید در آمریکا تقریبا حدود یک ماه است که درگیر کرونا هستند ولی قول های محدودی هم که دادند در عمل اجرا نشده است. از این جهت هم اقتصاد کشورها از کرونا متاثر شده و هم مردمی که این چرخ اقتصاد را می گردانند متاثر از تحولی که در حوزه مالی ایجاد می گردد، هستند. این تحول در حوزه مالی در حوزه سیاسی هم تاثیر خود را می گذارد. این ناکارآمدی در این دولت ها کاملا مشهود است؛ دولت هایی که قبلا ادعای کارآمدی داشتند. مقاله استوان والت، استاد دانشگاه هاروارد با تیتر مرگ کارآمدی آمریکایی به نظرم متن قابل توجهی است و نشان می دهد فرایند افولی که در کشورهای غربی داشتیم، با داستان کرونا بیشتر می گردد و مسائل افزایش می یابد. از این جهت باید گفت هم در حوزه مالی و هم در حوزه سیاسی تاثیرگذار است.

اثرات پاندمی کرونا تنها به حوزه اقتصاد و سیاست محدود خواهد بود؟

خیر. کرونا در بحث های فرهنگی و اجتماعی هم اثرات خود را دارد. در حال حاضر شاهد هستیم تفکر داروینیسم اجتماعی (به این معنا که شایسته ترها و قوی ترها حفظ شوند و اقشار ضعیف رها شده و از بین بفرایند) به وضوح خودش را دارد نشان می دهد؛ دستورالعمل هایی که صادر می گردد اعم از اینکه افراد سالمند در اولویت درمان نیستند، افرادی که دچار معلولیت های ذهنی هستند و افرادی که بیماری دیگری دارند در اولویت درمان نیستند، به عبارتی در تفکر سرمایه داری ارزش افراد بر اساس کارکردشان در نظام سرمایه گذاری است. از این رو فردی که بازنشسته است چون کارکرد کمتری دارد، ارزش کمتری دارد و اگر بیمار باشد با توجه به محدودیت های گسترده ای که در تجهیزات پزشکی در این کشورها وجود دارد، آن بیمار دیگر اولویت ندارد چون در رساندن ثروت به قشر ثروتمند کارکرد کمتری دارد! از این جهت در حوزه های مختلف این گسل هایی که در گذشته نیز در جهان وجود داشت، در پساکرونا نمایان تر و مسائل برجسته تر شد. این باید درسی برای افرادی باشد که نگاه مثبتی به غرب داشتند و غرب را الگوی خود یا کدخدا برای خودشان می دانستند دیگر باید به وضوح شرایط جهان را متوجه شوند و این سوال که آیا الگوی غربی الگوی خوبی است حتی در خود این کشورها هم مطرح است. شاهد بودیم حتی افرادی مانند تیم کین، سناتور آمریکایی سوالش این است که چرا کشورهایی همانند کره جنوبی عملکردشان در مواجهه با کرونا نسبت به آمریکا بهتر است؟ به عبارت دیگر، بین نخبگان و عموم مردم این کشورها این سوال مطرح است که الگوهایی که غربی ها ادعا می کردند الگوهای برتر حکمرانی است، آیا واقعا اینچنین است یا خیر؟ چون در عمل این الگوها جواب نداده اند. از این جهت جهانی بعد از کرونا جهانی متفاوتی خواهد بود و این ضایعاتی که کرونا برای بشریت خواهد داشت و جمعیتی که فوت خواهند کرد قطعا ضایعه عظیمی است. درعین حال شفاف شدن این واقعیت های موجود می تواند درسی برای افرادی باشد که تا زمانی که درس های تلخ را نبینند متوجه شرایط موجود نمی شوند.

در عمل شاهد هستیم خیلی از مباحث تئوریک هم که قبلا مطرح می شد همانند دولت حداقلی که نئولیبرال ها روی آن پافشاری داشتند، با پاندمی کرونا به تاریخ انقضای خود رسیدند. مباحث دیگری هم وجود دارد که به نوعی شرایط فعلی همانند این مبحث باعث انقضا یا اثبات آن شده باشد؟

آن الگویی که در کشورهای غربی ترویج می گردد قطعا تا به امروز جواب نداده است. حالا اینکه دولت باید حداقلی باشد یا نباشد، یک بحث است و بحث دیگر اینکه دولتی که دارد کار می نماید وابسته به چه مجموعه ای در جامعه است. مسئله ای که در کشورهای غربی وجود دارد این است که یک درصدی های جامعه سیستم حکومتی را به نوعی طراحی کردند که به نفع خودشان باشد. الان هم هیچ مشکل خاصی ندارند، بیمارستان های خصوصی وجود دارد، اینها اگر بیمار هم شوند به این بیمارستان ها رجوع می نمایند. خیلی از این افراد هم ممکن است بیمار نشوند زیرا امکانات و ثروتی دارند که در این شرایط از آن استفاده می نمایند چون همانند آدم های معمولی نیستند. برای همین هم بحث داروینیسم اجتماعی که عرض کردم اینجا معنای بیشتری پیدا می نماید. این قشر آسیب پذیری کمتری دارند و برای همین در نگاه نظام سرمایه داری بقیه مردم اگر فوت کردند مشکل خاصی ایجاد نمی نماید. این مسئله ای است که در این کشورها وجود دارد. شما می توانید به فرض دولت حداقلی هم داشته باشید ولی به فرض دولت حداقلی که دغدغه عموم مردم را داشته باشد و این امکان دارد. ولی ممکن است دولت عظیم تری داشته باشید و این دولت درنهایت در راستای منافع یک درصدی جامعه کار کند. این هم الگوی خوبی نیست. مشکل اصلی عظیمی یا کوچک بودن دولت نیست؛ مشکل اصلی دغدغه اصلی دولت است؛ و در حال حاضر با پاندمی کرونا بیش از پیش معلوم شده دغدغه اصلی دولت های غربی چیست.

با این وصف به نظر شما بعد از کرونا باید دولت های قوی تر یا با دغدغه بیشتریت شکل بگیرند؟

در جهان دعواهایی وجود داشت، عده ای می گفتند دولت باید قوی تر باشد و قوه مجریه اختیارات بیشتری داشته باشد، عده ای دیگر می گفتند نه، محدودیت و نظارت باید وجود داشته باشد. در حال حاضر از کرونا توسط این جریان های مختلف فکری استفاده خواهد شد تا حرف خود را با استفاده از شرایط کرونا اثبات نمایند. یعنی این خاصیت خیلی هاست که دنبال فرصتی برای پیشبرد اهداف خود هستند، کارهایی را که از قبل می خواستند انجام دهند با استفاده از کرونا انجام می دهند. به عنوان مثال شاهد هستید دولت آمریکا می خواست جمهوری اسلامی ایران را سرنگون کند و نتوانست و در حال حاضر از فرصت کرونا استفاده می نماید و تحریم ها را افزایش می دهد و احساس می نماید شاید بتواند این کار را انجام دهد.

از این جهت اتفاقی که دارد رخ می دهد این است که این جریان ها که دنبال اثبات نظر خود هستند از این فرصت استفاده می نمایند. کاری که مخاطب نشریاتی همانند شما قاعدتا باید انجام دهد این است که واقعیت های جهان را آن گونه که هست، ببیند. به عنوان مثال به گفته اساتید و نشریات خودشان مرگ کارآمدی آمریکا که ثابت شده باید درک گردد و اگر این اتفاق بیفتد در کنار همه ضایعات و بحرانی که کرونا ایجاد نموده است نکته مفیدی رقم می خورد. یکی از برجسته ترین و پراهمیت ترین موضوعات همین برملاشدن و شفاف شدن واقعیت های موجود جهانست.

کشورهای اروپایی در حال حاضر در شرایط بحرانی قرار گرفته اند. شرایطی که باعث شده اتحادی بین این کشورها به چشم نیاید و به ناکارآمدی این اتحادیه تاکید می نمایند. از این رو به نظر این کشورها بیش از پیش به دنبال حفظ هویت ملی و مرزهای خود هستند. با این وصف به نظر شما کرونا چه تغییراتی را به اروپا متحمل خواهد نمود؟

یک سری فرایندهایی در جهان وجود داشت که کرونا به سرعت دریافت این فرایندها یاری می نماید. به عنوان مثال کرونا به افول آمریکا یاری می نماید و در حال حاضر افول آمریکا برای خیلی ها محرز شده است. نابودی اتحادیه اروپا هم پیش از کرونا آغاز شده بود؛ انگلیس در قالب برگزیت از اتحادیه اروپا خارج شده بود، جریان هایی در اروپا بودند که مخالف اتحادیه بودند و در حال حاضر این جریان ها بیشتر رشد می نمایند، چراکه تعیین شده کشورهایی که ادعا می کردند با هم همکاری، اتحاد و وحدت دارند زمانی که قدری سختی می بینند دشمن هم می شوند و حتی تجهیزات پزشکی را از یکدیگر می دزدند! به عبارتی نه تنها به هم یاریی نمی نمایند و اتحادی وجود ندارند بلکه علیه هم کار می نمایند. خود آمریکا به نام ایالات متحده آمریکا است؛ فرماندار نیویورک به صراحت عنوان داشت فرمانداران این 50 ایالت بر سر تجهیزات پزشکی با هم رقابت می نمایند! پس چطور ایالات متحده هستند؟ تعیین است اتحادی در کار نیست و با هم رقیب هستند. از این جهت عرض کردم ویروس کرونا باعث برملاشدن فرایندهای موجود در جهان و سرعت دریافت فرایندهای موجود می گردد و یکی از آنها کوتاه تر شدن عمر اتحادیه اروپاست.

با توجه به اینکه شیوع بیماری کرونا از چین آغاز شد و در حال حاضر چین به هر ترتیب توانست این بیماری را در کشور خود کنترل کند و علاوه بر آن این روزها تجهیزات مورد احتیاج سایر کشورها را نیز تأمین می نماید، موقعیت این کشور را در آینده چطور ارزیابی می کنید؟

باید توجه داشت اینکه این ویروس از چین آغاز شده باشد هنوز ثابت نشده است، ویروس برای اولین بار در چین کشف شد و به عبارتی این چینی ها بودند که برای اولین بار در جهان متوجه شدند این ویروس متفاوتی است. ما در تاریخ مواردی از این قبیل را شاهد بودیم. به عنوان مثال آنفلوآنزای اسپانیایی که به آن اسپانیش فلو (Spanish flu) می گویند و به این نام شناخته شده چون در اسپانیا رشد سریعی داشت. اما آیا این ویروس در اسپانیا فراوری شد؟ نه، در مزرعه ای در آمریکا این ویروس ایجاد شد و ابتدا در آنجا بود. منتها در اسپانیا شیوع زودتری نسبت به جاهای دیگر داشت و از این جهت مشهور به آنفلوآنزای اسپانیایی شد. در اینکه این ویروس آنفلوآنزای اسپانیایی متعلق به آمریکا بود شبهه ای وجود ندارد. مورخان 100 سال پیش و در آن بازه زمانی اجماع دارند و کسی مخالف این مساله نیست؛ یعنی اینکه عامل آن ویروس آمریکا بود شایعه و تهمت نیست و در تاریخ بدون مناقشه تثبیت شده است.

به هرحال کروناویروس ابتدا در چین کشف شد ولی اینکه این ویروس برای کجاست هیچ سندی برای آن فعلا وجود ندارد و شاید بعدها اصالت این ویروس تعیین گردد. منتها بحث افول یا همان تیتر مقاله استون والت و مرگ کارآمدی آمریکایی خود را در اینجا نشان می دهد. با اینکه چین اولین ضربه اصلی را خورد و آنجا این شیوع گسترده تر را شاهد هستیم، در حال حاضر اگر یاری چین به آمریکا نباشد خیلی از ایالت های این کشور دچار مشکل می شوند. تعیین می گردد مدیریت چینی برخلاف مدیریت آمریکایی توانمندی بالاتری دارد. این مساله کمی نیست. بحثی در کشور ما بود که نگاه به شرق داشته باشیم؛ البته به این معنی نیست که یک زمانی وابسته به غرب بودیم و حالا وابسته به شرق باشیم! به هیچ وجه این گونه نیست. نگاه به شرق به این معنی است افرادی که اروپا و آمریکامحور بودند جهان را در تمامیت خود ببینند نه در یک نگاه. جهان را در اطراف و تمام جهات خود ببینند نه در یک جهت. از این جهت با این توانمندی که چین، هم در مدیریت کرونا و هم در فراوری منابع از خود نشان داده تعیین می گردد الگوی چینی فعلا بهتر از الگوی آمریکایی جواب داده است. البته امیدواریم یک زمانی هم یک الگوی ایرانی-اسلامی باشد که آن هم مرجعی برای این نوع فعالیت ها گردد. اتفاقا ایران به خاطر سرمایه گذاری ای که در 41 سال گذشته در حوزه بهداشتی داشته جزء کشورهایی است که نسبتا بهتر عمل نموده. حتی این را شاهد هستید کشورهایی که همانند کوبا سال ها توسط آمریکا تحریم بودند، در حال حاضر شرایط بهتری دارند و حالا کوبا برای ایتالیا پزشک می فرستد. از این جهت خیلی از بحث های ذهن یک سری افراد در داخل کشور ما که هربار بحث مقاومت در مقابل فشار آمریکایی مطرح می شد، می گفتند می خواهید همانند کوبا شوید، تمام شده است. جالب است که حالا ایتالیایی ها دل شان می خواهد همانند کوبا شوند چون کوبا مدیریت بهتری دارد و کرونا این را به اثبات رسانده است.

کرونا را می توانیم به چشم یک فرصت ببینیم و از این فرصت برای اصلاح ایده حکمرانی در کشور خود استفاده کنیم؟

کرونا یک سری درس و عبرت دارد. این درس ها را آن گونه که واقعا هست باید یاد گرفت و شناخت. اگر این کار را نکنیم فقط ضرر کرونا برای ما باقی خواهد ماند و هیچ سودی عاید ما نمی گردد؛ درس هایی که می تواند برای کشور ما مفید باشد. البته باید مطالعه گردد ولی آن چیزی که در حال حاضر می توانیم به راحتی بیان کنیم این است که هم الگوی چینی از الگوی آمریکایی بهتر است و هم الگوی ایرانی از الگوی آمریکایی. شاهد هستیم که یک ایالت آمریکا یعنی نیویورک هم در تعداد مبتلایان به کرونا و هم در تعداد فوتی ها از ایران جلوتر است. با اینکه این ایالت (نیویورک) 18 میلیون و ایران بیش از 80 میلیون جمعیت دارد. آن یک ایالت از ایران در این دو حوزه پیشی گرفت چراکه ما در خیلی جاها مرخصی استعلاجی داریم و آنجایی هم که مرخصی استعلاجی نداریم سیستم به گونه ای است که یاری نماینده است. این در آمریکا وجود ندارد. بیشتر مردم در ایران بیمه دارند و در آمریکا میلیون ها نفر بیمه نیستند. بخش عمده ای از هزینه تست و درمان را دولت در ایران تقبل نموده است و در آمریکا مدتی روی تست بحث داشتند و هنوز درمان را قبول ننموده اند. از این جهت الگوی چینی و ایرانی در مقابله با کرونا بهتر از الگوی آمریکایی بوده است. این را اگر متوجه نشویم مشکل از خود ماست.

بازگشت به صفحه رسانه ها

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

pariha.com: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله سرگرمی و گردشگری