کتاب واژه نامه حزن های ناشناخته، نوشته جان کونیگ ، پیشنهاد و معرفی
به گزارش بلاگ پو، کتاب واژه نامه حزن های ناشناخته، مجموعه ای از واژگان نو برای بیان عواطف است. رسالت این واژه نامه تاباندن نور آگاهی بر غرابت بنیادی انسان بودن است؛ تمامی درد ها، افکار اهریمنی، احساسات و احوالات، خوشی ها و امیالی که زمزمه شان در پس زمینه حیات روزمره به گوش می رسد:
کنوپسیا /kenopsia/: حال و هوای مکانی که اغلب غرق در جنب و جوش جمعیت است و اکنون متروک و بی صدا مانده.
دوو /des vu/: آگاهی از این که این لحظه به خاطره بدل خواهد شد.
نودوس تولنز /nodus tollens: این احساس که طرح زندگی شما دیگر معنایی برایتان ندارد.
انومان /énouement/: این احساس تلخ و شیرین که به آینده رسیده اید و می بینید اوضاع چگونه پیش رفته، اما نمی توانید چیزی به خود گذشته تان بگویید.
اونیزم /onism/: عجز از گیرأفتادن در یک جسم واحد که در یک زمان واحد تنها در یک مکان حاضر است.
ساندر / sonder/: نیل به این ادراک که هر رهگذر شخصیت اصلی داستان خود است و شما در آن داستان تنها سیاهی لشکری در پس زمینه اید.
موجب آرامش خاطر است وقتی دریابید برای چیزی که در تمام عمر آن را احساس می کردید و نمی دانستید دیگران نیز تجربه اش نموده اند کلمه ای وجود دارد. حتی شاید یادآوری این حقیقت که تنها نیستید و دیوانه هم نیستید بلکه تنها انسانی هستید که می کوشد راه خود را از میان شرایط غریب متعدد پیدا کند قدرت بخشی غریبی داشته باشد.
ایده نگارش این کتاب به همین ترتیب به دنیا آمد؛ در آن جرقه آشنایی که هنگام آموختن کلمات خاص برای عواطف خاص در خود احساس می کنید، به خصوص در زبان های بیگانه: هیگه /hygge/، ساوداجه ,saudade/، دوئنده / duende/، اوبونتو ,ubuntu/، شادن فروید schadenfreude/. بعضی از این اصطلاحات ممکن است به نوعی ترجمه ناپذیر باشند، اما همچنان این قدرت را دارند که دست کم برای لحظاتی شناخت بهتری از فکر خود پیدا کنید. این امر شما را به فکر وامیدارد که چه چیز های دیگری نیز ممکن است اتفاق بیفتد؛ چه تکه های کوچک دیگری از معنا می توانست از سکون و انفعال خود به در آید اگر کسی می آمد و نامی بر آن می نهاد. ا
غلب به ندرت می پرسیم که چرا یک زبان برای بعضی مفاهیم واژ های تعریف نموده و برای بعضی دیگر خیر. هیچ گمان نمی کنیم انتخاب زیادی در این مورد داشته باشیم، زیرا کلماتی که برای ساختن زندگی خود به کار می بریم اغلب یا در گهواره به ما عرضه شده اند یا آن ها را در زمین بازی پیدا نموده ایم. آن کلمات به مثابه نوعی برنامه ریزی روان شناختی عمل می نمایند و این برنامه ریزی به شکل گیری روابط، حافظه و حتی ادراک ما از واقعیت یاری می نماید.
زبان اثراتی چنان بنیادین برادراک ما دارد که دیگر قادر به درک نواقص موجود در خود زبان نیستیم. مثلاً تشخیص این که دایره واژگان ما به شدت منسوخ شده و دیگر جهانیی را که در آن زندگی می کنیم توصیف نمی نماید برایمان سخت خواهد بود. تنها پوچی غریبی در مکالمات خود احساس می کنیم و هرگز از فهمیده شدن خود یقین نمی یابیم.
البته که لیست واژگان در طول زمان تکامل می یابد. کلمات جدیدی برحسب احتیاج ابداع می شوند و یکی پس از دیگری از سنجشگاه مکالمات ما بیرون می آیند. اما این فرآیند گرایش خاصی دارد و تنها بر مفاهیمی نام می نهد که ساده، ملموس، عمومی و صحبت از آن ها آسان باشد. احساسات این ویژگی ها را ندارند. براین اساس، در زبان احساسات نقطه کور بزرگی وجود دارد؛ حفره های وسیعی در واژگان هست که حتی از نبودنشان آگاه نیستیم. ما هزاران هزار کلمه برای توصیف انواع مختلف سهره ها و قایق ها و زیرجامه های تاریخی داریم، اما برای به تصویر کشیدن ظرافت های دلپذیر تجربه بشری چیزی جز واژگان اولیه و بدوی نداریم. کلمات هرگز نمی توانند حق مطلب را بی کم و کاست ادا نمایند، اما به هر نحو می بایست کوشش کرد.
این کتاب در باب حزن و اندوه نیست؛ دست کم نه به معنای امروزی کلمه. کلمه حزن /sadness/ در اصل معنای پربودن /fullness/ می داد. هر دو در زبان لاتین از ریشه ساتیس /satis آمده بودند؛ همان ریشه ای که کلمات راضی /Sated/ و رضایت satisfaction/ نیز از آن گرفته شده است.
در گذشته ای نه چندان دور، اندوهگین بودن به این معنا بود که شما از تجربه ای پرشور سرشار شده اید. اندوهگین بودن تنها به معنای نقصی در کارکرد دستگاه شادی نبود، بلکه حالتی از آگاهی به شمار می رفت؛ حالت تمرکز بر بینهایت و تمام احساسات را، غم و شادی را، به یک باره به جان خریدن. این روز ها که از اندوہ سخت سخن می گوییم، اغلب معنای ناامیدی را در فکر داریم، که به معنای واقعی کلمه با عبارت نداشتن امید تعریف می گردد. اما اندوه واقعی درواقع عکس این معنا را می رساند؛ فرازی پرشور که به یادتان می آورد زندگی تا چه حد زودگذر و اسرارآمیز و سرانجام آن تا چه مقدار مبهم است. به همین سبب است که در سرتاسر کتاب ردپایی از حزن و اندوه خواهید یافت، اما شاید در سرانجام احساس شادی غریبی بر وجودتان چیره گردد.
کتاب واژه نامه حزن های ناشناخته
نویسنده: جان کونیگ
مترجم: سوما زمانی
انتشارات میلکان
تعداد صفحات: 224صفحه
The Dictionary of Obscure Sorrows
John Koenig
ومودلن VEMODALEN /vey-moh-dah-len
ترس از این که نوآوری دیگر ممکن نباشد شما منحصر به فردید و با میلیارد ها انسان دیگر احاطه شده اید که دقیقاً به قدر شما منحصر به فردند. هریک از ما با دیگری فرق دارد و از زاویه جدیدی به جهان می نگرد. بنابراین، چه معنایی دارد اگر زندگی هایی که با دستان خود مشغول شکل دهی به آن ها هستیم همگی یکسان از آب در آیند؟ ما همه پراکنده شده ایم و در پی تکه هایی از مرز میان جهان آشنا و جهان ناشناخته می گردیم؛ می کوشیم چیزی استثنایی، چیزی شخصی برای خود بیابیم. اما هنگامی که تمام عکس های پراکنده خود را کنار هم قرار دهید، نتایج اغلب غریب و شگفت انگیز خواهند بود؛ همان نمای نزدیک از چشم، همان قطرات باران بر پنجره، همان سلفی در آینه بغل خودرو. عکس از نوک بال هواپیما، از پا های برهنه به هم جفت شده که روی نیمکتی در ساحل دراز شده اند، از طرح گل شیری پرپیچ و خم بر روی لاته. تصاویری از همان وعده های غذایی همیشگی بار ها و بار ها ثبت می گردد. همان نمای بنا های تکراری در دوردست که میان دو انگشت قرار گرفته و عکسی از آن برداشته می گردد. همان آبشار ها. غروبی پس از غروب دیگر. باید مایه آسودگی خاطر باشد که آن چنان با هم متفاوت نیستیم، که دیدگاه های ما چنین باقاعده در یک راستا قرار گرفته اند. هرچه نباشد، به یادمان می آورد که همه در جهان واحدی زندگی می کنیم. با تمام این ها، شما در اندیشه فرو می روید. چه تعداد از عکس هایتان را می توان به راحتی با هزاران عکس مشابه جایگزین کرد؟ آیا با این احوالات، در ثبت عکس دیگری از ماه یا تاج محل یا برج ایفل ارزشی می ماند؟ آیا عکس ها صرفاً نوعی یادگاری هستند تا اثبات نمایند شما در جای خاصی حضور داشته اید؟
درست مانند مبلمان پیش ساخته ای که اتفاقاً خود شما آن را سرهم نموده اید. در تعریف دوباره لطیفه هایی که همه پیشتر آن ها را شنیده ایم، هیچ اشکالی وجود ندارد. اشکالی ندارد اگر همان فیلم ها را دوباره بسازیم. اشکالی ندارد اگر همان عبارات همیشگی را چنان به هم بگوییم که گویی کسی هرگز آن ها را بر زبان نیاورده است. حتی هنگامی که به قدیمی ترین اثر هنری شناخته شده هستی نظر می اندازید، نشان دستی را خواهید دید که بر دیوار غاری ثبت شده؛ نه فقط یکی، بلکه صد ها نشان بر روی هم آمده اند که هیچ یک را نمی توان از دیگری تمیز داد. من و شما و میلیارد ها انسان دیگر نشان خود را در این جهانی که به ارث برده ایم بر جای می گذاریم؛ درست همانند میلیارد ها انسانی که پیش از ما این جا بوده اند. اما اگر درنهایت خود را در وضعی بیابیم که چیزی برای گفتن نداشته باشیم، در وضعی که هیچ چیز بدیعی برای اضافه نمودن بر آنچه اکنون هست در دستانمان نباشد و فقط بی فایده در محدوده مرز هایی زیسته باشیم که دیگران مدت ها قبل بر جا گذاشته اند، مثل این خواهد بود که ما هرگز این جا نبوده ایم. این اندیشه نیز اندیشه بدیعی نیست. زمانی شاعری گفته است: نمایش توانمندانه راه خود را خواهد رفت و تو مصرعی به آن خواهی اضافه نمود. چه چیز دیگری برای گفتن هست؟ وقتی اشارت خود را دریافت کنید، مصرع خود را خواهید سرود.
تیل the Til/thuh til
نام. اندوخته ای از تمام فرصت های ممکن که هنوز در این مرحله از زندگی در دسترس شماست؛ تمام کشور هایی که هنوز برای سفر به آن ها انرژی دارید، حرفه هایی که هنوز برای دنبال کردن آن ها شجاعت دارید، مهارت هایی که هنوز برای پروراندن آن ها زمان دارید، روابطی که هنوز هم دلی برای خلقشان در خود سراغ دارید؛ به مانند سطل آبی که در سر خود حمل می کنید، که در شروع همانند باری سنگین و طاقت فرسا درون سر سنگینی می نماید، اما با گذشت سال ها، آب آهسته و پیوسته ته می کشد و هر بار که قدمی برمیدارید، از کناره های سطل بر زمین میریزد.
استروفی ASTROPHE /as-truh-fee
احساس گیرأفتادن در سیاره زمین نگاه نکردن به زمین در هنگام راه رفتن سخت است. شما سطح نگاه خود را پایین می آورید، با چرخش جهان زیر پایتان همگام می شوید و تنها می کوشید در هر کجایی که قرار دارید در همان جا حیوحاضر باشید. اما گهگاه به یاد می آورید که سرتان را بلند کنید و به ستاره ها نگاه کنید و در خیال جهان فرای سیاره زمین غوطه ور شوید. اما طولی نمی کشد که بار دیگر خود را زمین گیر می یابید؛ زمین گیر به معنای خانه نشین و گیرأفتاده بر سیاره زمین. هر چه بیشتر به آسمان نگاه کنید، بیشتر با احتمالات تعیین روبرو می شوید و حضورتان بر زمین بیشتر برایتان محرز می گردد. شاید نام های دیگری برای سیاره ما وجود داشته باشد که ما هرگز آن ها را نشناسیم. شاید صورت های فلکی دیگری وجود داشته باشند که خورشید ما را از زاویه ای ببینند که ما هرگز نخواهیم دید. شاید تمدن های پرشمار دیگری در ورای نقاب زمان نهان شده باشند، آن چنان دور از زمین که نورشان هرگز به ما نرسد. ما رؤیای جهان های دیگری را در فکر می پرورانیم و نام خدایان کهن از یادرفته را بر آن ها می نهیم. آن ها نیز به میزان همان خدایان دور و دست نیافتنی به نظر می رسند؛ بسیار دورتر از آن که با چشم غیرمسلح دیده شوند. بسیار دورتر از آن که حتی، با قوی ترین تلسکوپ هایی که در دورترین کناره های اتمسفر قرار داده ایم، دیده شوند. آن ها فقط و فقط بر نقاط احتمالی در تصاویر ثبت شده وجود دارند و این امکان را مطرح می سازند که چیزی باید نور ستاره ای را در فواصل زمانی تعیین مسدود نموده باشد. این احتمالات به نوعی برای سنجش و برون یابی تمامی جهان ها کافی است، گویی همه آماده شناسایی و موجودیت یافتن باشند، اما بسیاری از این کهکشان ها و سیارات فراخورشیدی دورأفتاده تنها در تصاویر هنرمندان هستی خواهند داشت؛ آن هم با رگه هایی از رنگ برای جان بخشیدن به آن جهان نادیدنی. حتى منظومه شمسی ما نیز در عین مهیب بودن خلوت و پراکنده است. در کتاب های درسی، طرح سیارات منظومه را به شکلی چاپ می کنیم که گویی بسیار به هم نزدیک و در کنار هم قرار گرفته اند، زیرا اگر بخواهیم آن ها را در مقیاس واقعی ترسیم کنیم، آن قدر کوچک و دور می شوند که حتی در اتاقی نیز جای نمی گیرند. حتی ماه ما نیز که به ظاهر سخت به زمین نزدیک است، درواقع به قدری از ما دور است که تمامی سیارات دیگر می توانند در فضای خالی میان این دو جای گیرند. به علاوه، از بین میلیارد ها انسان سیاره زمین، تنها دوازده نفر این فرصت را یافته اند که از بند زمین ر ها شده و پا بر خاک غریبه بگذارند. شاید لباس های فضایی ما دیگر هرگز احتیاجی به پوتین های آجدار نداشته باشند. شاید روزی نه چندان دور از کاوش جهان پیرامون خسته شویم و برای همواره به خانه بازگردیم. شاید به نگریستن به پا هایمان به هنگام راه رفتن عادت کنیم و گهگاه بایستیم و کاوشگری را به اعماق بی نهایت جهان پرتاب کنیم؛ همانند پیغامی که در بطری انداخته می گردد. شاید اهمیت نداشته باشد اگر کسی آن پیغام را پیدا نکند. اگر کسی آن بیرون نباشد که بداند ما زمانی این جا بر سیاره زمین زیسته ایم. شاید فرستادن پیغام باید همانند پرتاب سنگی بر سطح دریاچه باشد. مهم نیست سرنوشت پیغام در نهایت به کجا ختم می گردد. مهم فقط این است که ما این جا در ساحل گرد آمده ایم؛ ما می کوشیم شاد باشیم، زمان را سپری کنیم و ببینیم تا به کجا پیش خواهد رفت.