گزارش 3، نویسنده و پژوهشگر تاجیک: آرزوی تاجیک ها بازگشت به الفبای نیاکان است - بلاگ پو

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، الفبای نیاکان ابتکار دولت تاجیکستان برای بازگشت به رسم الخط پارسی بوده است. طی سال های پس از استقلال و گذر از جنگ داخلی، تلاش های زیادی از سوی دولت و روشنفکران تاجیک برای گذر به این رسم الخط اجرا شده است. با این حال شاهد آن هستیم که همچنان الفبای سیریلیک روسی در این کشور برای زبان پارسی (لهجه تاجیکی) استفاده می گردد. به همین دلیل، مصاحبه ای با خیرالدین عبدالله، از نویسندگان و پژوهشگران تاجیک به منظور آسیب شناسی و تحلیل این موضوع ترتیب داده ایم. ایشان متولد نارک تاجیکستان بوده و بیش از 15 سال است که در روسیه به کار و فعالیت در حوزه زبان و ادب پارسی می پردازد. وی همچنین عضو هیات نویسندگان و مشاور اداره امور دینی روسیه و رهبر کمیته دین و فرهنگ در جمعیت مهاجران روسیه می باشد. تا کنون دو کتاب و بیش از 60 مقاله پیرامون زبان، ادبیات و رسم الخط پارسی توسط خیرالدین عبدالله به چاپ رسیده است. در ادامه این مصاحبه را می خوانید.

تغییر الفبا در شوروی و سرکوب روشنفکران

بعد از انقلاب اکتبر، یکی از مسائلی که پیش آمد، تغییر الفبا بود که اهداف کاملا روشنی داشت. وقتی که ارتش سرخ بخارا را ویران کرد و پان ترکیست ها را در آنجا بر تخت نشاند، زبان فارسی را ممنوع نموده و به جای آن زبان جغتایی را زبان رسمی در آن منطقه اعلام نمود. در سال 1929 الفبای ملی تاجیک به لاتین تغییر کرد، به این جهت تمام فارسی زبانان آسیای مرکزی نیز به الفبای جدید گرویدند. قبل از جنگ جهانی دوم نیز باز اقدام دیگری شد، که همه را به الفبای روسی گذراندند و در ظرف 10 سال این ملت دوبار از صفر آغاز کرد. تا به جایی رسید که مردم پارسی گوی که تاکنون از خط خود محروم مانده اند، و نه خواندن آن را می دانند و نه نوشتن آن را. از زمان شوروی تا کنون به جز چند کتاب شعر و غزل و کتاب هایی تحریف شده دروغین کمونیست ها چیز دیگری نیست.

در آن موقع از سوی روشنفکران تاجیک اقدامی جدی برای تغییر الفبا نشد و البته باید گفت تاحدودی هم غیرممکن بود. چرا که هر کسی اقدامی در این زمینه انجام می داد، باسماچی، خائن ملت، دشمن انقلاب و ... خوانده شده و یا نابود و یا به سیبری روسیه تبعید می شدند. تاکنون هیچ کس نمی داند چه شرایطی بر آنهایی (که در مقابل این موضوع مقاومت کردند) گذشته است. هر کسی هم که زود توبه کرد و از راهش برگشت، سر فرو آورد زیر پای کمونیست ها و شعار زنده باد حکومت کمونیستی سر داد و علیه گذشتگان خود کتاب نوشت.

ناگفته نماند که استاد لاهوتی در آن موقع خدمت خود را می کرد و پیشنهاداتی می گفت که نباید این نژاد پارسی گو با هم زبانان خود در ایران و افغانستان قطع رابطه نمایند، اما نتیجه ای در بر نداشت، چرا که حکومت ظالم کمونیستی هدف قطع این ارتباط را داشت و می خواست فرهنگ ایران کهن را در منطقه از میان ببرد.

بازماندگان کمونیسم، اصلی ترین مخالفان امروز الفبای نیاکان

در تاجیکستان هنوز دشمنان زبان و ادب پارسی باقی مانده اند و بیدارند. آن ها از شنیدن نام زبان فارسی می ترسند. در کشور کسانی علیه بازگشت الفبای نیاکان هستند که در حقیقت بازماندگان همان کمونیست های آیین سوز هستند. یا این که گروه پارسی ستیزان و ایران ستیزان اند. هدف اصلی هم جدا کردن ایران منشان از هم زبانان خود است. آن ها صدها بهانه را برای این موضوع می تراشند که از جمله آن ها می توان به این اشاره نمود که گویا زبان پارسی، سخت تر و سنگین تر است برای آموزش، لذا اگر ملت به الفبای نیاکان برگردد و چند سال دیگر عقب می ماند. بهانه دیگر آن است که مردم به سوی مذهب شیعه می گروند، چرا که با این الفبا، راه برای آموزش کتاب های دینی و مذهبی شیعی گشاده می گردد؛ و از این مطالب بی مضمون و بی منطق مردم ساده را می ترسانند. بی گمان به جز افکار خود، گویا سفارش روسیه را نیز اجرا می نمایند، چرا که هدف روسیه این است که مردم در همین الفبا بمانند. نمی خواهد که تاجیک ها با مردم هم زبان خود ارتباط داشته باشند.

روسیه هنوز هم پیرو سیاست های شوروی است

سیاست روسیه هنوز همان سیاست زمان شوروی است در این زمینه. تجربه نیز این را نشان می دهد.

در حال پس از این فرمان رئیس جمهور حکومت روسیه بیش از چند هزار مهاجر تاجیک که در روسیه کار می نمایند را در سختی را گرفت و تبعید کرد. آن روز را یادم است که چند روز و چند هفته در صدا و سیمای روسیه این اقدام مطرح می شد و داد و فغان می کردند که چرا تاجیکستان این کار را می نماید و نام کوچه و شهر و روستاهایی را که زمان شوروی گذاشته شده بود، اکنون عوض می نماید. این نشان آن است که هنوز هم روسیه امروز در اندیشه همان سیاست پیشین شوروی خود است.

تغییر الفبا در دیگر جمهوری های شوروی سابق

البته این بهانه نیست، اگر ما بخواهیم، می گردد. بهرحال ما تاجیک ها دولت مستقل خود را داریم و رهبر خودمان، خودمانیم و اختیارمان به دست خودمان است. نمی توان گفت که ما از کسی دیگر برای بازگشتن به خط نیاکان خود می ترسیم. کشورهایی که در ذیل شوروی سابق و کمونیست ها بودند، همگی از سیاست روسیه نترسیدهو رسم الخط خود را عوض نموده اند. ازبکستان به خط لاتین خود برگشت. قزاق ها هم تا سال 2025 میلادی هدف دارند کامل به خط لاتینی برگردد. این کار را برای آن می نمایند که خط تمام ترک زبان ها لاتین است و می خواهند به یکدیگر نزدیک شوند. اگر خط اصلی خودشان هم نباشد، اما برای ارتباط با ترک زبان ها این کار را می نمایند. چرا ما پارسی زبانان این کار را نکنیم؟

روش شوروی ظلم بود و برپایه ظلم نمی توان دولت ساخت

تجربه این را نشان داده که هر کسی که در شوروی بود، برگشت به اصل و نسب و تاریخ خود. از ترک زبان ها فقط قرقیزها مانده اند و اینجا ما تاجیک ها مانده ایم. نباید ترسید و فکر می کنم باید این کار بگردد. دشمنان الفبای فارسی از همه تلاش هایی که آن ها می نمایند، خود می دانند که گریزی از الفبای فارسی وجود ندارد و ممکن نیست که دلبستگی مردم تاجیک را از الفبای نیاکانش سرد و بیگانه کرد. زیرا کمونیست ها 70 سال کوشیدند مردم را از فرهنگ و آیین شان دور نمایند، اما نتوانستند. خوشبختانه در نهایت سرنگون شدند و این مردم همچون رمه تشنه به سوی آب، به سوی فرهنگ و آیین شان شتافتند و تبلیغات 70 ساله کمونیست ها به باد رفت. در این مدت حتی 20 درصد از مردم را هم نتوانستند کمونیست نمایند. همین که شوروی نیست و نابود شد، حتی از تبلیغات 70 ساله شان 2 درصد از مردم هم باقی نماند. چرا که راهشان و روششان ظلم بود و از ظلم نمی توان دولت ساخت.

حتی یک اثر شاخص هم طی 70 سال با الفبای روسی خلق نشده

دشمنان دیدند که شوروی از بین رفت و مردم تاجیک به الفبا و فرهنگ و آیین خود چنگ می زنند، در حالت ترس افتادند و جنگ شهروندی را برپا کردند. مردم پارسی گوی تاجیک خوب می دانند که همه فرهنگ و تاریخش به این الفبای نیاکان نوشته و نگارش شده است. در طول این 70 سال یک درصد کتاب های فرهنگی و آیینی اش را به این کتب سیریلیکی برگردانده نشده و شدنی هم نیست. نمی گردد این فرهنگ اقیانوس پارسی را به این خط پژمرده سیریلیکی برگرداند. فرهنگ کهن ایرانی را به الفبای بیگانه، چه لاتینی و چه روسی، نمی گردد برگرداند. هر یک نویسنده صدها کتاب نوشته است، که در مجموع شاید ده ها هزار کتاب گردد، پس هیچ کدام را نمی گردد بازگرداند.

از این رو، دانا شدن و دسترسی به این میراث بزرگ ایرانی به جز الفبای پارسی گریزی نیست. اگر کشور تاجیکستان بخواهد که تمام فرهنگ هزارساله خویش را به ارث ببرد، چاره ای ندارد جز این که زمینه را برای بازگشت الفبای پارسی خویش فراهم آورد.

آرزوی تاجیک ها بازگشت به الفبای نیاکان است

پس از فروپاشی شوروی، و استقلال تاجیکستان مردم با تمام تلاش خواستار آن بودند که الفبای پارسی نیاکان در کنار خط سیریلیک رسمی گردد و کنار آن زبان پارسی به جای تاجیکی، برپا گردد. لیکن، متاسفانه آنگاه جنگ داخلی در این کشور سر زد و همه این آرزو ها را بر باد داد. پس از جنگ نیز تلاش هایی صورت گرفت از سوی روشنفکران تاجیک و همچنین مراکز ایرانی، دوره های آموزشی برای آنها برگزار گردید و برای پایه 7 و 8 مدارس الفبای پارسی کم و بیش آموزش داده می گردد. همچنین تلاش هایی برای چاپ کتاب ها با الفبای پارسی تا چند سال اخیر صورت گرفت.

ببینید، مردم عاشق خط نیاکان اند. یکی از آرزوهای مردم تاجیک، چه جوان و چه پیر، همین است که هر چه زودتر به الفبای نیاکان بازگردند. فرزندان ملت پارسی گوی تاجیک همچون داریوش رجبیان، اسفندیار جمعه و امید جیحونی و هزاران مردان بانفوذ ملت در تلاش و حسرت برگشت الفبای نیاکان خویش اند. استاد محمدجان شکوری در تلاش بازگشت الفبای نیاکان، جان به حق تعالی داد. همچنین ناگفته نماند که گذشته هم چنین بود و حالا هم چنین است که همه مردم، فرزندان خود را می برند به نزد روحانیون تا به آن ها الفبای نیاکان را بیاموزد. این نشانه آن است که مردم هنوز هم ، به رغم فشارها و عذاب ها و ستم ها که ملت از دشمنان زبان و خط خویش دیده اند، از الفبای خویش جدا نشده است.

سیاست در زمان کمونیست ها و جنگ شهروندی یکی بود

کار به جایی می رسید که چه در زمان کمونیست ها و چه جنگ شهروندی، سیاست یکی بود. اگر از هر خانه ای یک ورق با خط نیاکان پیدا می کردند، اهل آن خاندان را می کشتند و یا زندانی می کردند. اما به رغم این ستم ها دست از مرام و مقصد و طلب بازگشت به خط خویش نکشیده است. آرزوی خط خویش را دارد هنوز و هر کسی هم از جهان رفت این آرزو را با خودش برد.

با الفبای سیریلیک شیرینی زبان پارسی گم می گردد

الفبای فارسی برای خود زیبایی و هنری دارد که نویسندگانش در کیفیت و ناآشنایانش در آرزو و حسترش بنداند. کسی در تاجیکستان نیست که آرزوی خواندن و نوشتنش را نداشته باشد، به جز دشمنانش. به درستی که هر گاه کسی به الفبای نیاکان، شاهنامه و بوستان و گلستان و دیگر آثار گرانبهای فارسی را می خواند، حس و لذت دیگری را تجربه می نماید. اگر هر اثر فارسی را به خط سیریلیک خوانید معین است که پوچ است و مانند آن می ماند که منظره ای را روی کاغذ می بینی و از آن دور هستی. زبان پارسی نیز با الفبای خود زیبنده است و با الفبای روسی واژه ها درست نوشته نمی گردد و شیرینی زبان گم می گردد. به عنوان مثال، وقتی مردمی که خطشان هم فارسی است شعر می خواهنند، یا سخن می گویند حس می گردد که چقدر زیبا به گوش می رسد. اما پارسی زبانی که از خط پارسی محروم است و از خط سیریلیک آموخته است، مانند بیشتر مردم تاجیک، آن ها از سخن گفتن ملال اند. علتش این است که زیبایی و شیرینی زبان پارسی در خط خود نهفته است. درالفبای نیاکان ما 4 حرف ز، ذ، ض و ظ و 2 حرف ت و ط و ... داریم که هر کدام تلفظ خاص خود را دارند. پس اینها را چگونه می تواند با خط سیریلیک نوشت؟ در خط سیریلیک همه در یک حرف نوشته می گردد که نادرست و خطا است و معنای واژه گم می گردد. لذا، این الفبای بیگانه هیچگاه نمی تواند ظرافت های خاص زبان ما را داشته باشد.

نام خروشچف و تحمیل اصوات بیگانه به تاجیک ها

تاریخ گواه است که روس ها وقتی خط سیریلیک خود را با ستم بر ما بار کردند، بعد برگشتند و گفتند که ما الفبای روسی را باید کامل کنیم. یعنی می خواستند همانطور که روس ها نام خروشچف را می نویسند، ما هم به همان صورت بنویسیم. چرا که در زبان روسی دو تلفظ ش و شا وجود دارد. ببینید برای نوشتن نام یک شخص، الفبای ملتی که اصلا هم مال خودش نبود و باز بدتر شد که اصوات بیگانه هم آورده گردد، وگرنه رفیق خروشچف را چطور می نویسید!

سخن سرانجامی

در سرانجام می خواهم بگویم، عده ای که کتابخانه آن ها سرشار از کتاب های تحریف شده و حقیقت پوشانه چاپ شوروی است و چیزی فراتر از اینها را نخوانده اند، هنوز تحت تاثیر همان ادبیاتی هستند که شوروی برایشان فرمان داده بود، که تاجیک زبانش تاجیکی است و خطش باید تا ابد سیریلیک بماند و هیچ ارتباطی بین تاجیک و ایران و افغان وجود ندارد و زبان های شما فرق دارد و از این حرف های بی اساسی که هواداران خط سیریلیک می زدند. هیچ دلیلی هم برای پشتیبانی از این خط ندارند.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا