آزمایش خونتان را تفسیر کنید - بلاگ پو

آزمایش خونتان را تفسیر کنید

نویسنده:دکتر سیداحسان بیکائی

الفبای تفسیر CBC

اگر چه امروزه آزمایش های بسیار دقیقی وجود دارند که می توانند مقدار میکروسکوپی جزیی ترین اجزای روی سلول های سرطانی را هم در بدن مقدار بگیرند و یا هر لحظه عناصر پروتئینی یا شیمیایی تازهی معرفی می شوند که مقدار گیری آنها در خون یا دیگر مایعات بدن می تواند به پزشکان در تشخیص بیماری ها یاری کند اما برای اغلب مردم و بعلاوه بسیاری از پزشکان، کلمه آزمایش یادآور آزمایش کامل خون، یعنی همان آزمایش معروفی است که تعداد سلول های اصلی خون طی آن مقدار گیری می گردد. آزمایش خون یا CBC که مخفف جمله انگلیسی شمارش کامل خون است، یکی از ابتدایی ترین و در عین حال اصلی ترین آزمایشاتی است که می تواند زمینه تشخیص بسیاری از بیماری ها و از آن مهم تر، بیانگر شرایط کلی و حیاتی بدن باشد. برای آشنایی بیشتر با اجزای این آزمایش و فهمیدن اینکه معنی آن چند حرف انگلیسی با اعدادی که روبه رویشان نوشته می گردد چیست، می توانید مطالب زیر را بخوانید.

RBC

RBC مخفف کلمه سلول قرمز خون است. این سلول های قرمز یا همان گلبول های قرمز، در واقع اصلی ترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود این رنگ قرمز به علت وجود ماده ای به نام هموگلوبین است که یاری می نماید گلبول قرمز، اصلی ترین وظیفه خود یعنی حمل و نقل اکسیژن و دی اکسیدکربن را انجام دهد. به طور خلاصه می گردد گفت گلبول های قرمز وسیله حمل و نقل اکسیژن از ریه به بقیه سلول های بدن هستند.مقادیر طبیعی: بین 7/4 تا 1/6 میلیون در هر میکرولیتر خون. این عدد برای خانم ها مقداری کمتر و در بچه ها مقداری بیشتر است.

چه چیزهایی باعث کاهش آن می شوند؟

خون ریزی های گوارشی یا خون ریزی های واضح از محل زخم، سوءتغذیه و فقر آهن یا کمبود ویتامین B12 ، شکستن سلول های خونی یا همولیز در اثر برخی بیماری های خاص مثل فاوسیم، برخی مسائل ژنتیکی مثل گلبول های قرمز سلول داسی شکل و مسائل مغز استخوان باعث پایین آمدن مقدار گلبول های قرمز می شوند. نارسایی و برخی مسائل کلیوی، بیماری های مزمن و تومورهای سرطانی و بعلاوه بیماری های روماتویید هم باعث از بین رفتن RBCهای خون و کاهش این عدد در برگه آزمایش می شوند.

چه چیزهایی باعث افزایش آن می گردد؟

مقدار بالای گلبول قرمز می تواند نشان دهنده ظرفیت بالای حمل اکسیژن باشد. در برخی ورزشکاران و بعلاوه زندگی در ارتفاع به خاطر کمبود اکسیژن در هوا باعث افزایش RBC خون می گردد. بیماری های ریوی یا کلا هر نوع بیماری ای که هیپوکسی مزمن (کمبود اکسیژن طولانی مدت در بدن) ایجاد می نماید، مثلا بیماری مادرزادی قلبی، هم باعث فراوری بیشتر RBC می شوند.

نکته:

گلبول قرمز به طور طبیعی بعد از فراوری در مغز استخوان 120 روز در خون زندگی می نماید و در آخر عمر خود خرد می گردد و به عناصر سازنده اش تبدیل می گردد.

مقدار RBCها در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده می گردد چون حجم مایع خون افزایش پیدا نموده است.

عدد RBC در واقع مقدار دقیق گلبول های قرمز در 1میلی لیتر خون محیطی است.

بسته به آزمایشگاه و نوع کیت مورد استفاده، ممکن است مقیاس شمارش این سلول فرق کند.

خوردن داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC می گردد.

HCT

هموتوکریت یا HCT هم یکی از مقادیر مقدار گیری گلبول قرمز است. به طور کلی هم به معنی آهن است و هر جا در هر کلمه ای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد. هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با مقدار گیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون مقدار گیری می گردد. به خاطر بیماری ها و شرایط مختلفی که می توانند مقدار گیری RBC و Hgb را با اشکال روبرو نمایند، HCT هم مقدار گیری می گردد تا به طور مستقیم نشان دهنده مقدار هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد. این عدد معمولا با درصد نشان داده می گردد. مقادیر طبیعی: اعداد بین 42 تا 52 درصد برای آقایان و 37 تا 47 درصد برای خانم ها نرمال به شمار میرود. در خانم های باردار درصد بالاتر از 33 طبیعی است.

محدوده خطر: HCT بالاتر از 60 درصد و پایین تر از 15 درصد باید باعث نگرانی پزشک گردد.

چه چیزهایی باعث کاهش آن می گردد؟

تقریبا همان دلایل RBC،Hgb به علاوه شرایطی مثل پرکاری تیرویید، سیروزکبدی، نارسایی مغز استخوان و میلوم مولتیپل باعث کاهش هماتوریت می شوند.

چه چیزهایی باعث افزایش آن می گردد؟

سوختگی، اسهال شدید، بیماری های انسدادی ریوی، از دست دادن زیاد آب، فراوری بیش از حد گلبول قرمز عوامل افزایش HCT هستند.

نکته:

بیماری هایی که باعث به وجود آمدن شکل های غیرطبیعی گلبول قرمز می شوند (مثل بیماری گلبول قرمز داسی شکل) مقدار HCT را تغییر می دهند.

وقتی مقدار گلبول سفید به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است.

در صورت طبیعی بودن مقدار های گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت 3 برابر هموگلوبین است.

هماتوکریت را نباید بلافاصله بعد از خون ریزی شدید مقدار گیری کرد.

WBC

این سه حرف مخفف سلول های سفیدخون و نشان دهنده گلبول های سفید است. مقدار گیری مقدار گلبول های سفید خون یکی از روش های اصلی مشخص وجود عفونت در بدن است چون این سلول ها که جزو سیستم دفاعی بدن هستند در شرایط بیماری های عفونی و غیرعفونی واکنش های مختلفی از خود نشان می دهند.

شمارش WBCها دو جزء دارد. یکی مقدار کلی گلبول های سفید در یک میلی لیتر خون و جزء دیگر شمارش جزء به جزء این سلول ها چون گلبول سفید خود متشکل از پنج نوع مختلف است که کم و زیاد شدن هر کدام از این انواع معنی خاص خود را دارد. کلمه diff که در جلوی CBC به معنی آزمایش خون نوشته می گردد درخواست برای شمارش همین انواع مختلف گلبول سفید است.مقادیر طبیعی: در عظیمسالان و بچه های بالاتر از 2 سال مقدار گلبول سفید بین 5 تا 10 هزار در هر میلی لیتر خون طبیعی است.

محدوده خطر: WBC کمتر از 2500 و بیشتر از 30000 هر کدام نشان دهنده بیماری هایی هستند که می توانند گاهی خطرناک باشند.

چه چیزهایی باعث کاهش آن می گردد؟

لکوپنی یا کاهش گلبول سفید به مقادیر زیر 4هزار گفته می گردد که معمولا در نتیجه نارسایی مغز استخوان، مسمومیت دارویی عفونت بسیار زیاد، سوءتغذیه، بیماری های خودایمنی، ایدز، به وجود می آید. در بسیاری از انواع نارسایی های مغز استخوان (مثلا بعد از شیمی درمانی، رادیوتراپی و...) هم این مقدار کاهش می یابد.

چه چیزهایی باعث افزایش آن می گردد؟

افزایش گلبول سفید، لکوسیتوز نام دارد و به مقادیر بالاتر از 10هزار گفته می گردد. که به طور معمول نشان دهنده عفونت، التهاب، تخریب بافت بدن و یا لوسمی یا سرطان خون است. ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزایش می دهند.

نکته:

عمل اصلی گلبو ل سفید مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجی و مزاحم است و در مواقع آلرژ ی ها هم این سلول ها مسوول بروز واکنش هستند.

تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را دارد و ممکن است نشان دهنده عفونت با میکروب، ویروس و یا حتی استرس باشد.

فعالیت شدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون می گردد. بارداری و زایمان هم این مقدار را افزایش می دهند.

Hgb

در برگه های آزمایش مختلف ممکن است به صورت های مختلف HGB،Hg، یا Hgb نوشته گردد. هم اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول قرمز است. این ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسید آمینه تشکیل شده و صندلی های مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد. هموگلوبین در جایی که اکسیژن زیاد وجود دارد با آن ترکیب می گردد و در محیط کم اکسیژن آن را آزاد می نماید.مقدار گیری مقدارکلی هموگلوبین در واقع نوعی نشان هنده تعداد گلبول های قرمز است.مقادیر اصلی: مقدار طبیعی برای آقایان بین 14 تا 18 گرم در هر دسی لیتر است و برای خانم ها مقادیر بین 12 تا 16 گرم در هر دسی لیتر طبیعی محسوب می گردد.

محدوده خطر: هموگلوبین زیر 5 و بالای 20 مقادیر بحرانی به حساب می آیند و حتما احتیاجمند رسیدگی فوری هستند.

چه چیزهایی باعث کاهش آن می گردد؟

دقیقا همان دلایل کاهش گلبول های قرمز چون هموگلوبین را هم تخریب می نمایند باز کاهش مقدار آن در خون می شوند. کم خونی، خون ریزی شدید، سرطان، سوءتغذیه، بیماری لوپوس، بیماری های کلیوی و عظیمی طحال باعث کاهش هموگلوبین می شوند. مصرف آنتی بیوتیک ها، آسپیرین و ایندومتاسین و بعلاوه داروهای ضدسرطان هم هموگلوبین خون را کم می نمایند.

چه چیزهایی باعث افزایش آن می گردد؟

مسائل ریوی، سوختگی شدید، نارسایی مزمن ریه و از دست دادن زیاد آب (دهیدراسیون ) مقدار این ماده حیاتی را افزایش می دهند. جنتامایسین و متیل دوپا هم جزو داروهایی هستند که عوارض جانبی شان افزایش Hgb است.

نکته:

مقدار Hgb در بارداری کاهش می یابد چون با اینکه خون سازی کمی بیشتر شده است اما حجم مایع بدن و خون بالا رفته و مقدارکلی هموگلوبین در هر دسی لیتر آن کاهش می یابد.

زندگی در ارتفاع هم به خاطر احتیاج بیشتر بدن به اکسیژن و کمبود اکسیژن محیط باعث فراوری بیشتر هموگلوبین می گردد.

در طحال اغلب سلول های پیرخون تخریب می شوند. عظیم شدن طحال یعنی تخریب بیشتر سلول ها و به همین علت در پی آن کاهش RBC و Hgb رخ می دهد.

Plt

پلاکت ها، اجزای کوچک دیسک شکلی هستند که در خون وجود دارند و از بقیه سلو ل های خونی بسیار کوچک ترند. این ساختارها حاوی آنزیم هایی هستند که باعث انعقاد خون می شوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خون ریزی و خارج شدن گلبول قرمز از داخل رگ است.

Plt نشان دهنده تعداد پلاکت ها در هر میلی لیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا عظیم ترین عدد برگه آزمایش خون است.

به غیر از کنترل سیستم انعقادی خون، از مقدار پلاکت برای آنالیز فرایند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماری های خونی هم استفاده می گردد.مقادیر طبیعی: پلاکت بین 150 هزار تا 400 هزار در هر میلی مترمکعب خون برای عظیمسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است.

محدوده خطر: پلاکت زیر 50 هزار یا بیشتر از یک میلیون کاملا غیرطبیعی است و احتیاجمند توجه ویژه است.

چه چیزهایی آن را کاهش می دهد؟

عظیم شدن طحال، خون ریزی شدید و مصرف پلاکت، لوسمی یا سرطان خون ترومبوسیتوپنی، (انواع وراثتی کمبود پلاکت)، انعقاد منتشر خون در داخل رگ ها، شیمی درمانی بعد از سرطان، عفونت و نارسایی مغز استخوان باعث کاهش PH می گردد. عدم فراوری پلاکت هم می تواند به خاطر مسائل استخوانی باشد.

چه چیزهایی آن را افزایش می دهد؟

بیماری آرتریت روماتویید، کم خونی فقر آن و مسائل بعد از برداشت طحال باعث افزایش مقدار پلاکت می شوند.

به این عوامل می توان برخی سرطان ها و بیماری های ژنتیکی خاص را هم اضافه نمود.

نکته:

ورزش شدید و قدرتی باعث افزایش مقدار پلاکت می گردد. در هنگام قاعدگی مقدار پلاکت کمی کاهش پیدا می نماید.

قرص های ضدبارداری باعث بالا رفتن مقدار پلاکت می شوند. در حالی که استامینوفن پلاکت را کاهش می دهد.

صبح آزمایش خون بدهید

انجام آزمایش خون یکی از ساده ترین روش های آزمایش است. با پیشرفت تکنولوژی و وجود دستگاه های تازه معمولا پس از چند دقیقه می توان پاسخ این آزمایش را دریافت کرد.

برای انجام این آزمایش حدود 5 تا 7 میلی لیتر از خون وریدی ضروری است که معمولا آن را در یک لوله آزمایش که با ماده ضدانعقاد خون پوشیده شده است جمع آوری می نمایند.

برای حل شدن بهتر ماده ضدانعقاد با خون موقع خون گیری و کمی بعد از آن لوله را تکان می دهند.در طی انجام آزمایش باید از هر اتفاقی که موجب تخریب سلول های خونی می گردد جلوگیری کرد.بعد از انجام آزمایش باید مدتی روی محل خون گیری فشار وارد کرد تا خون بند بیاید. در موارد کم خونی شدید هم خون گیری برای انجام آزمایش خون مسئله ای ایجاد نمی نماید.برای کسانی که ترس از سوزن و یا تماشا خون دارند باید تمهیدات ویژه در نظر گرفته گردد.

به غیر از اجزای اصلی آزمایش خون مثل مقادیر پلاکت، گلبول سفید و قرمز، هموگلوبین، مقیاس های دیگری مثل MCV و MCH و MCHC وجود دارند که همه مربوط به گلبول قرمز و مقدار، شکل و مقدار هموگلوبین آن هستند. مقادیر متفاوت هر کدام از اینها می تواند نشان دهنده نوع خاصی از کم خونی باشد.

برترین زمان برای انجام آزمایش خون صبح و در شرایط طبیعی بدن است. استرس، فعالیت شدید و یا خون ریزی حاد می تواند نتایج را کمی تغییر دهد.

منبع:http://www.salamat.com

/ج

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

منبع: راسخون