علائم افسردگی وضعیتی و روش مقابله با آن - بلاگ پو

افسردگی شرایطی همانطور که از اسمش پیداست بر اثر یک اتفاق ناخوشایند مثل از دست دادن یک شخص عزیز، ضربه روحی وروانی، بیماری جسمی، از دست دادن کار و . . . عارض می شود. در بیشتر موارد با تغییر شرایط، افسردگی بهبود می یابد اما اگر علائم آن ادامه پیدا کند رفته رفته به افسردگی مزمن تبدیل می شود. در این مقاله علائم افسردگی شرایطی و راههای مقابله با آن آورده شده است.

افسردگی شرایطی نوعی از افسردگی است که بعد از یک اتفاق اضطراب آور پدیدار می شود. در ویرایش دوم کتاب راهنمای آماری و تشخیص اختلالات روانی از آن به اسم اختلال شرایطی زودگذر و گذرا یاد شده است و با کلمه اختلال سازگاری در جلد چهارم DSM جایگزین شده است و در جلد پنجم به بیماری پاسخی به اضطراب تغییر نام یافته است. بهر حال افسردگی شرایطی نوعی افسردگی است که در پاسخ به یک عامل اضطراب آور معین و یا یک تغییر اساسی در زندگی که منجر به تنش عاطفی یا فیزیکی می شود رخ می دهد.

افسردگی شرایطی با حالت ناخوشایندی که بعد از یک اتفاق ناگوار ایجاد می شود، معین می شود که این افسردگی نباید با افسردگی بالینی یا اختلال افسرده خویی (با شدتی کمتر از افسردگی بالینی) اشتباه شود. در این نوع از افسردگی علائم فیزیکی و رفتاری در طی سه ماه بهبود می یابند و این علائم نباید به بیماریهای دیگر ربط داده شوند.

عوامل مؤثر : عواملی که می توانند باعث ایجاد افسردگی شرایطی شوند عبارتند از :

- از دست دادن شخص عزیز

- مسائل مالی

- ضربات روحی و حوادث ناگوار مثل تصادف

- ابتلا به بیماری سخت

- شاهد بلایای طبیعی ویا جرم و جنایت بودن

- اختلافات خانوادگی

- طلاق

- تغییرات زندگی مثل ازدواج، تولد فرزند

بعلاوه باید متذکر شد که همواره عوامل منفی منجر به این نوع افسردگی نمی شوند و اتفاقات مثبتی چون عقد و یا خرید خانه هم می توانند عوامل استرس زا و ایجاد نماینده افسردگی باشند.

علائم افسردگی شرایطی :

هر قشری از افراد می توانند به این نوع افسردگی دچار شوند که ویژگی ها و علائم آن در بچه ها، نوجوانان و افراد بالغ می تواند متفاوت باشد. بچه ها و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان از خود علائم رفتاری بروز می دهند. اگرچه عموماً از دست دادن یک شخص منجر به ناراحتی می شود اما در این نوع اختلال علائم حادتر می شود.

علائمی که می تواند بروز نمایند به قرار زیر است :

- تحریک پذیری و زودرنجی

- عصبیت، ناآرامی، بی قراری

- احساس ناامیدی

- احساس پوچی و بی ارزشی

- احساس بی کسی

- حالت گریه داشتن

- اندوه

- خستگی، فقدان انرژی

- عدم تمرکز

- عدم قاطعیت

- از دست دادن علاقه

- مسائل خواب

- تغییرات اشتها

- کناره گرفتن از خانواده و دوستان

علائم این نوع افسردگی در بچه ها و نوجوانان به صورت زیر بروز می نماید :

در حالت افسردگی

- ناراحتی

- گریه

- احساس ناامیدی

در حالت اضطراب و تنش

- ناآرامی، عصبانیت

- نگرانی

- ترس از جدایی از وابستگی ها

در هر دو حالت ترکیبی از علائم گفته شده می تواند مشاهده شود.

در حالت اختلال رفتاری

- تجاوز به حقوق دیگران

- هنجارشکنی و هتک قوانین اجتماعی

در حالت اختلال رفتاری و عاطفی، مجموعه ای از علائم ذکر شده در سه حالت بالا می تواند مشاهده شود.

در حالت عمومی

- کناره گیری اجتماعی

- خودداری از انجام فعالیتها و مسئولیتها

بعضی از علائم رفتاری این نوع حالت عبارتند از:

- دعوا

- رانندگی بی ملاحظه

- قبوض پرداخت نشده

- دوری از خانواده و دوستان

- عملکرد ضعیف در مدرسه یا کار

- فرار از مدرسه یا کار

- ویران گری یا تخریب اموال عمومی

افسردگی شرایطی در مقایسه با افسردگی بالینی :

براساس راهنمای اختلالات روانی، در صورت بروز 5 مورد از علائم 9 گانه زیر به مدت دو هفته به این نوع افسردگی دچار هستید :

- حالت ناراحتی، افسردگی

- بی رغبتی به فعالیتهای روزانه

- تغییر در اشتها

- تغییرات وزنی چشمگیر

- تغییر خواب (بی خوابی، پرخوابی)

- بی قراری و یا کندی روانی - حرکتی

- خستگی

- عدم تمرکز یا ناتوانی در فکر کردن

- افکار خودکشی

افراد دچار شده، باید حالت افسردگی یا بی رغبتی به تمام امور زندگی را تجربه نمایند و زندگی عادی افراد دچار اختلال شده باشد.

این علائم نباید به بیماریهای دیگر ربط داده شوند.

افسردگی بالینی می تواند به عدم توازن شیمیایی در مغز مربوط شود. در هر زمان، فرد می تواند از لحاظ ژنتیکی مستعد افسردگی باشد. هم چنین افسردگی می تواند نشانه ای از اختلال ذهنی یا روانی باشد و یا بر اثر یک اتفاق یا تجربه ناگوار ایجاد شود.

فرد مبتلا به افسردگی شرایطی نباید تمام حالات ذکر شده را تجربه کند. هم چنین با حل مشکل و یا کنار آمدن فرد با شرایط، علائم مذکور برطرف خواهند شد؛ معمولاً در طی 6 ماه بهبودی حاصل می شود. اگر فرد مبتلا به مدت طولانی درگیر عامل تنش زا باشد، فرایند بهبودی طول خواهد کشید.

تشخیص :

برای تشخیص، آزمایشاتی انجام می شود. درکنار آزمایشات جسمانی، پفراینده پزشکی بیمار هم آنالیز می شود و هم چنین از لحاظ روانی ارزیابی می شود تا از عدم ابتلا به اختلال نگرانی، افسردگی بالینی و اختلال روحی مطمئن شوند. درآخر روانشناسان، علائم بیمار را با علائم گفته شده به دقت مقایسه می نمایند تا ببینند با بیماری تطبیق دارد یا نه؟

درمان :

روانشناسان آنالیز می نمایند که ببینند آیا علائم بیش از دو هفته طول کشیده و فرد در انجام امور زندگی خود با اختلال روبرو شده، در این صورت به بیماری دچار شده است. اگر عوامل تنش زا یکی بعد از دیگری ظاهر شوند، شرایط سخت تر شده و بیماری به نوع حاد ویا افسردگی بالینی تبدیل می شود و به فرد اجازه بازیابی حالت روانی و سازگاری نمی دهد. اندازه شیوع افسردگی شرایطی از افسردگی عمومی بیشتر است چون استرس و تنش بخشی از زندگی ما شده است و ما همه روزه با اتفاقات ناگوار و تنش زا رو به رو می شویم. اگرچه سعی می کنیم با این اتفاقات کنار بیاییم، اما اگر علائم ادامه یابند ممکن است به نشانه های افسردگی بالینی و حاد تبدیل شوند.

روان درمانی :

اگرچه دارو درمانی تا حدودی باعث کم کردن علائم افسردگی می شود اما روان درمانی به فرد یاری می نماید تا از این حالت رها شده و به حالت اول باز شود. همان طور که افسردگی شرایطی زمان زیادی طول نمی کشد، طول دوره روان درمانی هم زیاد نیست. صحبت با مشاوره مؤثر بوده و بازگو نکردن و انباشته کردن احساسات باعث بدتر شدن اوضاع می شود. در طی جلسه مشاوره، روانشناس به بیمار یاری می نماید تا عامل استرس زا را تشخیص داده و در صورت امکان آن را حذف کند و یا راههای مقابله با آن را پیدا کند. هم چنین او به فرد بیمار یاری می نماید تا با عامل استرس زا به گونه ای دیگر برخورد کند و اثر آن عامل را کاهش دهد، با احساسات خود کنار بیاید و از روشهای نامعقول و غیر منطقی نظیر مصرف مواد و . . . استفاده نکند. فرد ممکن است به دلیل افسردگی از خانواده و دوستان خود دور شده باشد که این مسائل، شرایط او را وخیم تر می نماید به همین دلیل روانشناس در ایجاد روابط پایدار و معقول به او یاری می نماید.

دارو درمانی :

دارو، درمان قطعی برای اختلالات سازگاری نیست. اگر علائم شدید باشد، دارو برای کم کردن این علائم می تواند تجویز شود. در بعضی موارد پزشکان داروهایی نظیر بازدارنده سروتونین (SSRISs)، ضد افسردگی (ICAs) یا بازدارنده های مونو آمین اکسیدی (MAOIs) را تجویز می نمایند. این داروها در صورتی تجویز می شوند که فرد با روشهای دیگر درمان نشود.

اگرچه درمان با روش شناختی و رفتاری، تبدیل افکار و عواطف منفی به مثبت و دارو درمانی می تواند خیلی مؤثر باشد اما حمایت از طرف خانواده و دوستان هم قابل ملاحظه است. ملحق شدن به جمع محبت آمیز و درمان با یاری خانواده به فرد بیمار، در غلبه بر افسردگی شرایطی بسیار یاری می نماید. افراد خانواده و دوستان به فرد مورد نظر باید یاری نمایند تا احساسات خود را بروز دهد، او را حمایت نمایند و مشتاقانه به او گوش فرا دهند. آنها باید به او یاری نمایند تا با کمبوها و احساسات خود بر اثر حادثه ناگوار، کنار بیاید و آنچه در توانش است برای بهبود حال خود انجام دهد. ورزش کردن، داشتن رژیم غذایی، خواب کافی، دنبال کردن فعالیت مورد علاقه و سپری کردن اوقاتی با خانواده ودوستان باعث افزایش حس ارزشمندی فرد می شود.

/ج

منبع: راسخون