محمد سالاری:رویکرد ما رسیدن از پژوهش به پروژه است - بلاگ پو

خبرنگاران - مرضیه موسوی:با این حال محمد سالاری عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر جای تحقیق و پژوهش را در صحن شورا و جلسات تخصصی کمیسیون ها خالی می بیند. او می گوید: بسیاری از فعالیت های پژوهشی که در مراکز مختلف برای پروژه های شهری انجام می شوند صرفاً سیاهه ای غیرکاربردی هستند. رویکرد جدید شورای شهر این بوده که از ظرفیت مرکز پژوهش های شهرداری و تحقیقات صورت گرفته در این مرکز استفاده کند تا نگاه جامع تری نسبت به مصوبات و طرح ها داشته باشد. البته این در شرایطی محقق می گردد که این مراکز بتوانند با بدنه تخصصی شورا ارتباط مؤثری بگیرند. به گفته او مدیریت شهری در تهران دوره ای را آغاز نموده که در آن از پژوهش به پروژه می رسد؛ روشی که برخلاف از پروژه به پیمانکار رسیدن، منفعتی عمومی برای شهر تهران دارد و صرفاً ایجاد شغل برای عده ای معدود را رقم نمی زند.

اکنون پژوهش و مطالعه چه جایگاهی در مدیریت شهری و به ویژه حوزه های شهرسازی دارد؟

از پژوهش در برنامه ریزی های کشور در سطوح کلان و راهبردی مثل تدوین سندهای 20 ساله و 5 ساله و برنامه های بلندمدت و کوتاه مدت مدیریت شهری به عنوان جایگاهی رفیع یاد می گردد. اما اگر بخواهیم نگاه واقع بینانه ای به آن داشته باشیم بیشتر این توجه ها نمادین و نمایشی است و در عمل چندان توجهی به آن نمی گردد.

آیا شورای اسلامی شهر در خصوص پژوهش ها و طرح های مطالعاتی روینمودهای دیگری در پیش دارد؟

ما در شورای شهر تهران با توجه به شعارها و برنامه هایی که ارائه داده بودیم اعتقاد داریم مجموعه تصمیم گیری های ما باید براساس پژوهش های کارشناسی باشد و سعی نموده ایم این رویکرد را در این دوره مدیریت شهری نهادینه کنیم. مجموعه نشست ها و بحث های کارشناسی که در سطح کمیسیون ها، کمیته ها و شورا و مدیریت شهری در شهرداری برگزار می گردد نشئت گرفته از این نگاه است. در دوره های گذشته در فرایند تصمیم گیری مدیریت شهری بیشتر از اینکه پیوست های مطالعاتی و پژوهشی منجر به تعریف برنامه ها و پروژه ها گردد، روینمودهای درآمدزایی و مطالبات پیمانکاری منجر به رقم خوردن پروژه های پیمانکاری می شد. یعنی به جای اینکه از مطالعه به پروژه برسیم از پیمانکارها یا بعضی روینمودهای درآمدزایی به پروژه می رسیدیم. به رغم اینکه در حوزه های سخت افزاری مجموعه گسترده ای از مأموریت ها در شهر تهران انجام شد اما می بینیم که خروجی این فعالیت ها منجر به ارتقای کیفیت زندگی شهفرایندان نشد. تهران در سال های گذشته کارگاه عمرانی بزرگی بود که پروژه های بزرگی مثل پل سازی و ساخت بزرگراه در آن انجام شد اما به دلیل نبود نگاه کارشناسی و مطالعاتی این پروژه ها نتیجه مثبتی برای شهفرایندان در پی نداشت.

آیا ساز وکاری برای توقف این فرایند وجود نداشت تا امروز شاهد اجرای پروژه هایی نباشیم که صرفاً هزینه هایی بر دوش شهر و شهفرایندان تحمیل نموده و خروجی مثبتی نداشته اند؟

بخشی از این پروژه ها به دلیل توجه نکردن به رویکرد مطالعاتی شکل گرفتند. بعضی دیگر از پروژه ها هم رویکردشان از پروژه به پیمانکار رسیدن بود. یعنی پروژه ها انجام شدند تا برای عده ای کار ایجاد گردد و در فضاهای این پروژه ها هم رانت و فساد قابل توجهی وجود داشته. به همین دلیل در حالی که در تمام جهان به این نتیجه رسیده اند که بزرگراه سازی در درون شهر راه حل مناسبی برای کم کردن ترافیک نیست و اتفاقاً زمینه را برای حضور بیشتر خودروها در درون شهر فراهم می نماید ما در تهران بزرگراه های طبقاتی می سازیم. این رویکرد را می توان در تصمیم گیری های مجلس هم دید؛ رویکردی که برای راضی نگهداشتن عده ای در مقطع زمانی خاص پروژه هایی را تعریف و ایجاد می نماید که در سطح کلان به نفع عموم مردم نیست. چنین اتفاق هایی وقتی رخ می دهد که پروژه ها پیوست های مطالعاتی مناسبی نداشته و پژوهش در آن پروژه هیچ راهی نداشته باشد.

به نظر می رسد شورای اسلامی شهر هم در سال های گذشته مصوبات شتابزده کم نداشته است. نمونه آن طرح میدان امام حسین(ع) که با گذشت سال ها از اجرای آن هنوز راه حل مناسبی برای جبران اشتباهات این طرح پیدا نشده. این در حالی است که فعالیت های مرکز پژوهش های شورای شهر متوقف شده است.

بله. در گذشته مرکز پژوهش هایی در شورای شهر دایر شده بود که به دلیل ناکارآمدی فعالیت های این مرکز متوقف شد. باید دید پژوهش های صورت گرفته تا چه اندازه کاربردی هستند. متأسفانه بسیاری از فعالیت های پژوهشی که در مراکز مختلف برای پروژه های شهری انجام می گردد صرفاً سیاهه ای غیرکاربردی است. رویکرد جدید شورای شهر این بوده که از ظرفیت مرکز پژوهش های شهرداری و تحقیقات صورت گرفته در این مرکز استفاده کند تا نگاه جامع تری نسبت به مصوبات و طرح ها داشته باشد. البته این در شرایطی محقق می گردد که این مراکز بتوانند با بدنه تخصصی شورا ارتباط مؤثری بگیرند. یکی از روینمودهای ما این بوده که پژوهش ها براساس درخواست های سازمان های اجرایی انجام گردد که برای تصمیم گیری به نتایج آن پژوهش احتیاج دارند. یعنی تحقیق و پژوهش در خدمت نهادهای تصمیم گیرنده باشد و نتایج حاصل از این مطالعات به دست نهادهای تصمیم گیری برسد؛ نه اینکه طرحی مصوب و اجرایی گردد و تازه بعد از آن به دنبال نقاط ضعف و قوت آن باشیم.

چه گام هایی برای ایجاد این تعامل برداشته شده است؟

ایجاد این تعامل به مدیریت مرکز مطالعات شهر تهران بستگی دارد. در واقع نقش مدیریت مرکز در مشخص روینمودهای آن تأثیر زیادی دارد. اینکه این مرکز بخواهد صرفاً سیاهه ای از پژوهش ها را انجام دهد و در افکار عمومی کمیت این تحقیقات را ثمره کار خود بداند یا اینکه پژوهش های صورت گرفته در این مرکز کاملاً کاربردی و متناسب با فرایند آنالیز پروژه ها در نهادهای تصمیم گیری باشند. در این صورت است که این پژوهش ها قابل اتکا هستند و در نهایت موجب ارتقای کیفیت زندگی در شهر می شوند. بسیاری از تحقیقات و پروژه های صورت گرفته در حوزه های شهری چندان قابل اتکا و اساساً جز کپی برداری از مقالات و تحقیقات موجود در اینترنت نیستند و عملیاتی کردن آن چیزی نصیب شهر و شهفرایندان نمی نماید.

اکنون چه طرح ها و مصوباتی در کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر به یاری تحقیقات مرکز پژوهش های شهرداری به نتیجه رسیده است؟

بعضاً برنامه های مهمی مثل فرایند تصویب برنامه سوم توسعه شهر تهران و مأموریت هایی را که به عنوان مأموریت های معماری و شهرسازی در این برنامه گنجاندیم با همکاری مرکز مطالعات انجام دادیم. توجه به حقوق عمومی و عرصه های عمومی گوشه ای از این طرح است. در حوزه طرح های موضوعی شهر تهران و توجه به ساماندهی سیما و منظر شهری کارهایی آغاز شده اما هنوز به خاتمه نرسیده است. ما محورهایی را برای احصا و مطالعه درباره آن به مرکز مطالعات پیشنهاد نموده ایم. مثل تالار شهر و خانه گفتمان شهر. این فضای جدیدی است که برای ایجاد گفت وگو در شهر و طراحی آن به مطالعه و پژوهش احتیاج حیاتی داریم. آنچه در همه این پژوهش ها ضروری به نظر می رسد طی کردن کامل مراحل پژوهش است. کسب نظر از ذینفعان واقعی شهر که مردم هستند در کارآمدی پژوهش ها بسیار مؤثر و این، همان چیزی است که نتیجه یک تحقیق را قابل اتکا می نماید.

برگزاری جشنواره هایی در حوزه پژوهش شهری چقدر می تواند در شکل گیری و کارآمدی پژوهش ها یاری کند؟

این جشنواره ها بستری برای بیان تجربه های مختلف هستند و می توانند اشکالاتی را که در این راه وجود دارد مطرح نمایند. محفلی برای آسیب شناسی هستند و فرصتی برای آشنایی با روش های نوین را پیش رو می گذارند. این جشنواره ها برای کارآمدی بیشتر می توانند خروجی پژوهش های صورت گرفته در مراکز را عرضه نمایند تا هم نهادهای بهره بردار و هم عموم مردم نتیجه مطالعه و پژوهش را عینی مشاهده نمایند. مشاهده این نتایج این احساس را در مدیران و تصمیم گیران ایجاد می نماید که تحقیقات کارآمد تا چه اندازه می تواند به رسیدن به بهره وری بالا و دستیابی به هدف اصلی یاری کند.

منبع:ویژه نامه شهرپژوه

*رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران

fun30t1.ir: شهر سرگرمی، در شهر سرگرمی کلی مطلب باحال براتون داریم

javedandld.ir: مجله جاودان | مجله خانه و خانواده ایرانی