شرایط کتاب خوانی کودک و نوجوان امیدوارکننده است - بلاگ پو

این مترجم، نویسنده و مروج کتاب خوانی که درباره موضوع کتاب خوانی در جمع در باغ کتاب تهران سخنرانی کرد، در پاسخ به این پرسش که آیا ترجمه به تألیف ضرر می زند، گفت: من ترجمه و تألیف را در تضاد با هم نمی دانم و به نظرم اینها هم پوشانی هم دارند. ترجمه پلی برای شناخت فرهنگ های مختلف است که دروازه جدیدی را به روی کودک و نوجوان می گشاید.

وی ادامه داد: اگر تألیف راه درست را برود و کتاب متناسب نسل امروز نوشته گردد، می تواند در رقابت با آثار خارجی باشد. گاهی به این علت که مترجمان سراغ برترین آثار می فرایند و به نوعی آنها را گلچین می نمایند، ترجمه ها در مقایسه با آثار تألیفی بهتر به نظر می رسند؛ در حالی که این ها قابل مقایسه نیستند. بارها دیده ایم آثار خوب تألیفی در رقابت با آثار ترجمه هستند و فروش و استقبال مناسبی دارند.

این مروج کتاب خوانی درباره مسائل و سختی های ترجمه کتاب کودک یادآور شد: کتاب کودک صفحات کم و جملات کوتاه دارد و عده ای معتقدند کار راحتی است و این کار را بدون تخصص انجام می دهند. این موضوع به بدنه کتاب کودک ضربه زده است. من برای کتاب چطور شروع می گردد؟ روزها و ساعت ها وقت گذاشتم. این کتاب مفاهیم فلسفی را به زبان بچگانه بیان می نماید و به طور مثال برای انتخاب کلمه شروع یا شروع از دوستان زیادی مشورت گرفتم. اگر قرار باشد کار درست انجام گردد کتاب کودک زمان بر است و احتیاج به وسواس دارد. چون با این کتاب ها، دایره لغت کودک و سلیقه اش شکل می گیرد.

خرمیان درباره تجارب کارهای ترجمه اش با نشر میچکا و انتخاب و ویژگی های این آثار گفت: من سه کار ترجمه و یک تألیفی با نشر میچکا دارم. کتاب های برترین دوست من و من می توانم نویسنده و تصویرگر مشترک دارد و ساته تن جزو مؤلفینی است که خودش تصویرگر هم هست و من آثار او را به کتاب کودک ایران معرفی کردم.

وی اضافه نمود: کتاب من می توانم در بولونیا، جایزه تصویرگری را بُرد که من آن زمان آن را با خودم آوردم. مفهوم کتاب چطور شروع می گردد را به این علت دوست داشتم که هم کودک و هم بزرگسال را با هم درگیر می نماید و در طول کتاب سؤالاتی هم پرسیده می گردد که مثلاً اقیانوس در ساحل شروع می گردد یا تمام می گردد؟ هم زمان تصاویر جالبی هم دارد. این سه کتاب پیشنهاد من به ناشر بود؛ چون احساس می کردم مشابه آنها در بازار نیست.

وی درباره مفاهیم این آثار اعلام نمود: موضوع کتاب برترین دوست من دوستی و اَشکال آن و تحول در راستا دوستی است. کتاب من می توانم بر خلاف نامش، ماجرای جوجه ای است که نمی تواند و به جای درجا زدن کوشش می نماید که بتواند. کتاب تألیفی خودم هم مفهوم جدیدی را در قالب کتاب کودک به ادبیات کودک اضافه می نماید. نام کتاب مادربزرگ شگفت انگیز من است که رابطه نوه و مادربزرگی را تعریف می نماید که الگوی صحیحی درباره پسماند صفر دارد و بچه ها را بدون اشاره مستقیم به این موضوع، حساس می نماید.

پیش شرط ترجمه، شناختن فرهنگ و زبان خودمان است

در بخش دیگری از این نشست، شهرام اقبال زاده به ذکر خاطره ای از شروع فعالیت رضوان خرمیان پرداخت و گفت: دوست و همکارم، معصومه انصاریان، به من گفت یک دوست خانوادگی دارد که دخترش کتابی ترجمه نموده و کاری شده که دلش شکسته است. شماره تلفن مادر ایشان را به من داد و من هم تماس گرفتم و با مادر خانم خرمیان صحبت کردیم. انسان وقتی در ابتدای کار ناامید می گردد، کارش سخت می گردد. من ترجمه خانم خرمیان را خواندم، او یک ترجمه واو به واو نموده و نام آن را هم وفاداری به متن گذاشته بود. من به او گفتم ترجمه را به شکل قصه بگویید و ترجمه بعدی ایشان خیلی کار خوبی شد. کسی که ترجمه خوانده نباید فکر کند حتماً متخصص شده است. تخصص اصلی بعد از کسب دانش عام است. خانم خرمیان کارش را جدی گرفت و حالا این خانم مترجم کارکشته و زبده ای شده است.

این نویسنده، مترجم و منتقد ادبیات با تأکید بر این موضوع که در ترجمه چند مسئله بسیار مهم است، اضافه نمود: پیش شرط ترجمه، شناختن فرهنگ و زبان خودمان است و باید کتاب زیاد خوانده باشیم. باید در زمینه کودک و نوجوان تخصص داشته باشیم. خیلی از ناشران کار ترجمه کودک و نوجوان را به دانشجوی کم سابقه زبان می دهند که کار هم غلط می گردد و هم سبکش در نمی آید. زبان کتاب کودک باید ساده و دلنشین باشد.

وی در انتها گفت: کلمه را باید برای کودک تراش داد. برای کودک نباید زبان فاخر انتخاب کرد؛ مگر متناسب با احتیاج متن. زبان باید متناسب با دنیا کودک باشد و یکی از ویژگی های رضوان خرمیان، شناختن زبان کودک و زبان فارسی است.

نشست انتشارات میچکا از ششم تا دوازدهم آذرماه 1400 با اجرای جعفر توزنده جانی و حضور شهرام اقبال زاده و سایر صاحب نظران ادبیات کودک و نوجوان در باغ کتاب تهران برگزار می گردد.