چله تابستان (جشن تموز) چه روزی است؟
به گزارش بلاگ پو، تموز در تقویم کهن ایرانی گرم ترین ماه سال است. در گذشته چله تموز حدودا از اول تیر ماه آغاز می شده و تا دهم مرداد ماه ادامه می یافته است.
جشن تموز (چله تابستان) چه روزی است؟
سرویس عمومی - 10 مرداد، یکی از گرمترین روزهای سال برای ما ایرانیان معنا و مفهوم خاصی دارد. جشن چله تابستان، جشن نوروز بل، جشن نیلوفر، چله تموز، زیارتگاه نارکی، تمامی این اسامی حکایت از یک جشن عظیم در میانه های فصل تابستان در ایران باستان را دارند.
تموز در تقویم کهن ایرانی گرم ترین ماه سال است. چله عظیم یکی از جشن های ایرانی بوده که امروزه فراموش شده است اما در جنوب خراسان طولانی ترین روز سال را هنوز هم گرامی می دارند اما نه با آن اهمیتی که برای شب چله زمستان یا یلدا قائل هستند. چهل یا چله تموز حدودا از اول تیر ماه شروع می شده و تا دهم مرداد ماه ادامه می یافته. معمولا شروع این چهل روز با طولانی ترین روز سال شروع می گردد.
مراسم های مربوط به چله تابستان
به طور کلی بیشتر جشن هایی که در تابستان برگزار می گردد مربوط به آب، آبیاری، گیاهان، سر سبزی و... بوده است از این رو تموز و گرما نیز از این کلییت مستثنی نبوده و با آب، آبادی و سر سبزی در بلندترین روزهای سال که اجازه می دهد انسان در برابر گرما و خشکی مقاومت کند و بیشترین تلاش را برای آبادانی زمین، داشته باشد، در ارتباط است.
پس از یورش تازیان به ایران زمین جشن ها و آیین های ایرانی رفته رفته به فراموشی سپرده می شد اما مردم به دلیل علاقه زیادی که به آیین های خود داشتند در هر گوشه از ایران زمین به شکلی و در تاریخی متفاوت (تاریخ شمسی و بعضی زرتشتی و شاهنشاهی) در گاهشمار (تقویم)های مختلف و در دوران شاهان متفاوت برگزار می کردند تا بتوانند این سنت ها را پاسداری نمایند.
این آیین که چله تابستان هم به آن می گویند پس از اسلام در زمان دیلمیان که خود را وارث حکومت هایی مانند اشکانیان و ساسانیان و هخامنشیان می دانستند رونق گرفت و به نام نوروز بل میان مردم رواج پیدا کرد. زمان این اقدام مبدا جدید سال شماری دیلمی شد که این مبدا دقیقا برابر است با روز دوشنبه هرمزد روز اولین روز از سال پنج هزار و 454 باستانی یزدگردی قدیم و 71 هزار و 82 روز پیش از مبدا هجری شمسی است. مراسم شروع سال جدید نوروز بل به طور متغیر وابسته به محل برگزاری و نحوه قراردادن پنج روز کبیسه بین سیزدهم تا هفدهم مرداد ماه برگزار می گردد.
جشن نوروزبل از قبل از اسلام بوده است. این آیین از دیلمان شروع شده و تا پای کوه دماوند امتداد دارد و به آن در استان گیلان سال دیلمی می گویند و با اختلاف 12 روز در استان مازندران نیز برگزار می گردد و در آن ناحیه به تحویل سال طبری معروف است. از زمان های قدیم معتقد بودند که برافروختن آتش در نوروزبل موجب کاهش برف و سرما در زمستان می گردد در اجرای این مراسم زیباترین لباس های خود را می پوشیدند و پس از برافروختن آتش، سال نو را به یکدیگر تبریک می گفتند. در زمان قدیم در این فصل کشاورزان توان پرداخت باج و خراج را داشته و می توانستند با فروش محصول خود زندگی شان را سامان دهند و از همین رو سال نوی خود را در این زمان برگزار می کردند.
در این جشن 10 مرد با کلاه و شولای گالشی به میدان می آیند و دورتا دور آتش می چرخند و نوازنده های محلی موسیقی را با شدت و شور می نوازند. خورشید که در حال غروب باشد و زمان روشن کردن آتش فرا می رسد و هیزم های آغشته به نفت که شعله ور می شوند، مردم به آن نزدیک می شوند و همه باهم این شعر را می خوانند:
گروم گروم گروم بل با صدای پرهیبت سوختن هیزم و برکشیدن شعله
نوروز ما و نوروز بل نوروز ماه و شعله آتش نوروزی
نو سال ببی، سال سوسال تازه باشد و سال روشنائی
نو بدی خؤنه واشو تازه باشد و تازه گردد و خانه آباد و با برکت
پس از شعرخوانی همگی سال نو را به هم تبریک می گفتند:
گالشان لباس های کهنه خود شامل نمد، شولا و دیگر اضافاتی را که نمی خواستند برای سال بعد استفاده نمایند در آتش می سوزاندند و به نوعی هم آتش را وسیله خبررسانی و هم جز مقدسات چهارگانه آفرینش می دانستند و در کنار آتش به ستایش اهورامزدا می پرداختند و از او برای سال جدید طلب خیر، نیکی و برکت می کردند.
جشن چله تابستان در خراسان
خراسان یکی از جاهایی است که جشن چله تموز هنوز در آن کم و بیش وجود دارد. در تقویم محلی بیرجند چله عظیم تابستان از اول تیرماه شروع می گردد و تا دهم مردادماه ادامه می یابد و چله خرد تابستان از دهم مرداد شروع و تا سی ام این ماه ادامه دارد. در جنوب خراسان از اول تیرماه تا دهم مردادماه را چله تموز، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را چله خرد، از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه را چله کلو، از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را چله خرد می گویند.
خراسانی می گوید:
نه از شو مو منالم نه که از روز نه از یلدا گیله درم نه چله تموز
هموقذر فهمیدم دمین ای جهان که آسونی د بعد سختی میه هنوز
معنی شعر خراسانی: نه از شب من گله و ناله دارم و نه از روز نه از یلدا و نه از تموز.
منبع: setare.combestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا
turkeyro.ir: ترکیه: سفر بقه سرزمین زیبایی ها، استانبول، آنتالیا، آنکارا، کوش آداسی
pariha.ir: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.