کارکردهای نظامی و پزشکی تا رسانه ای علوم شناختی - بلاگ پو

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، انتشار یک خبر کوتاه در یکی از شبکه های اجتماعی، در چشم بر هم زدنی در شهر یا حتی در کل کشور پراکنده می شود، به هر جا که می روی همه از یک خبر واحد صحبت می کنند، همین خبر نقل محافل زنانه و مردانه است و حتی در تاکسی ها، سوپرمارکت ها و ادارات درباره آن صحبت می شود .

بعد از هر سلام و علیک محبت آمیز ای جمله ای از این خبر را می شنوی و حتی شاید درباره اش تحلیل های مردمی و نقدهایی هم در محافل اجتماعی به گوش برسد .

چند روزی می گذرد تا متوجه می شوی مسؤولان فلان کشور هدفی داشتند و قصدشان این بوده تا اذهان مردم جهان را به سمت آن هدف بکشانند و خواستند که این کار را از طریق رسانه انجام دهند .

این کار یک اقدام تصادفی نیست بلکه یک دانش است، دانش شناخت ذهن انسان ها که کاربردهای مختلفی در زمینه های گوناگون دارد و یکی از کاربردهای آن هم می تواند همین شناخت ذهن مخاطبان رسانه ها برای تاثیرگذاری بر ذهن افراد باشد .

علوم شناختی؛ مطالعه علمی ذهن است، دانشی که پیچیده ترین سوالات بشر درباره شناخت و کارکرد را بررسی کرده و پاسخ می دهد .

این دانش شاخه ای میان رشته ای است که از رشته های مختلفی مانند روان شناسی، فلسفه، ذهن، عصب شناسی، زبان شناسی، انسان شناسی، علوم رایانه و هوش مصنوعی تشکیل شده است و به بررسی ماهیت فعالیت های ذهنی مانند تفکر، طبقه بندی و فرایندهایی که انجام این فعالیت ها را ممکن می کند می پردازد .

به گفته کارشناسان علوم شناختی در پیشرفت و پیروزیت رسانه ها نیز می تواند کاربردهای بسکمک داشته باشد .

در این رابطه با محمد فتحی نیا مدیرکل مطالعات رسانه و ارتباطات مرکز تحقیقات که عضو کمیته علمی نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه هم هست، به گفت وگو نشستیم .

آنچه در گفت وگوی ما با فتحی نیا می خوانید :

کارکردهای مختلف علوم شناختی در زمینه های گوناگون

تاثیرات علوم شناختی بر پیشرفت رسانه ها

وجود یک ابهام ذاتی در رشته جدید علوم شناختی

لمس اثرات علوم شناختی در زندگی روزمره

دهه های آینده جهان متعلق به دانش علوم شناختی است

عدم برنامه ریزی مشخص رسانه ها برای بهره گیری از دانش علوم شناختی

ایجاد موج ترویج علوم شناختی در میان مردم از طریق برگزاری کنفرانس علوم شناختی و رسانه

ضرورت همگرا شدن نهادها و محققان حوزه های مختلف برای پیشرفت علوم شناخت

علوم شناختی در هر زمینه ای کارکردهای متفاوتی دارد

در ابتدا بفرمایید به طور کلی علوم شناختی چیست؟

فتحی نیا:علوم شناختی در واقع یکی از حوزه های چهارگانه علوم همگرا و یک حوزه بین رشته ای است که می توانیم بگوییم از تلفیق حوزه های مختلف مانند زبان شناسی، روان شناسی، فلسفه ذهن و حوزه های مختلفی که از منظر شناخت مغز و ذهن و مکانیسم عمل مغز و ذهن و کارکردهای مختلفی که می تواند داشته باشد به حوزه های مختلف نگاه می کند و طبیعتا با توجه به منظر هر حوزه می تواند کاربردها و رویکردهای مختلفی داشته باشد .

کارکرد علوم شناختی در زمینه کار رسانه ها

کارکرد علوم شناختی را در زمینه کار رسانه چگونه ارزیابی می کنید؟

فتحی نیا: در حوزه رسانه به نظر می رسد که بحث نحوه پردازش پیام های رسانه ای توسط مغز و مکانیسم به یاد سپاری و یادآوری و پردازش پیام ها در ذهن می تواند موضوع محوری برای علوم شناختی باشد و این رشته از این منظر کاربردهای مختلفی دارد .

می توان پیام هایی را طراحی کرد تا مغزهای موردنظر را با توجه به اهدافی که آن پیام ها دارد در واقع بررسی و پردازش کرد و می توان با روش های مختلفی که وجود دارد نحوه پردازش مخاطبان از پیام ها را بررسی کرد .

رسانه هم قطعا می تواند در ترویج علوم شناختی مؤثر باشد، رسانه چطور می تواند این کار را انجام دهد؟

فتحی نیا:طبیعتا علوم شناختی یک حوزه جدید است و رسانه می تواند در معرفی این حوزه به مدیران و مخاطبان و دست اندرکاران و مسؤولان کمک کند .

ما راجع به سلامت گوش، حلق و بینی در رسانه صحبت های کارشناسی انجام می دهیم اما راجع به سلامت مغز در برنامه های رسانه کمتر صحبت شده است

ما راجع به سلامت بخش های مختلف بدن برنامه هایی در حوزه ارتباطات و سلامت داریم ولی کمتر راجع به سلامت مغز صحبت می کنیم، از این منظر رسانه ها می توانند مؤثر باشند و به طور کل در معرفی این حوزه بین رشته ای چه در میان مسؤولان و چه عموم مردم جلب حمایت و کمک کنند.

اینکه ما بخواهیم این حوزه را به حوزه نخبگانی معرفی کرده و تعاملاتی را ایجاد کنیم یا اینکه بخواهیم علوم شناختی را به عموم مردم معرفی کرده و کاربردهایی که در تمام حوزه ها بخصوص حوزه سلامت بخصوص سلامت مغز مردم دارد را تشریح کنیم با کمک رسانه امکان پذیر است .

رسانه ها برنامه های مشخصی برای بهره گیری از دانش علوم شناختی ندارند

این کار در رسانه های ما اجرا شده است، یعنی به نظر شما رسانه ها تاکنون در این حوزه پیروز بوده اند؟

فتحی نیا:به نظرم نمی آید که رسانه ها برنامه مشخصی برای این موضوع داشته باشند چون به هر حال این حوزه جدید است و بخصوص ارتباط آن با بخش رسانه جدیدتر از خود علم است، با توجه به بین رشته ای بودن این رشته، ما یک ابهام ذاتی در حوزه علوم شناختی داریم که این ابهام در حوزه رسانه بیشتر هم هست زیرا این حوزه جدید است و هنوز رسانه ها برنامه و سیاست مشخصی در این زمینه ندارند، از این منظر به نظرم نمی آید که رسانه ها در این حوزه پیروز بوده باشند .

به دلیل جدید بودن حوزه علوم شناختی ابهاماتی در این حوزه وجود دارد که در ارتباط متقابل علوم شناختی با رسانه نیز این ابهام دیده می شود

البته برگزاری کنفرانس هایی نظیر کنفرانس علوم شناختی و رسانه می تواند در پیشرفت ارتباط میان علوم شناختی و رسانه و همچنین تاثیر علوم شناختی در برنامه های رسانه ها و ترویج این رشته موثر باشد تا کارکردهای علوم شناختی در جامعه معرفی شده و بین رسانه ها نیز نهادینه شود.

ابهام حوزه علوم شناختی و رسانه

گفتید در حوزه علوم شناختی به دلیل جدید بودن این رشته یک ابهام ذاتی وجود دارد، که این ابهام در ارتباط متقابل علوم شناختی و رسانه هم دیده می شود، درباره این ابهام توضیح دهید؟

فتحی نیا: در حوزه رسانه هنوز ما راجع به اینکه علوم شناختی چه کمکی می تواند به رسانه کند و به طور مشخص چه کاربردهایی دارد و چه کارکردهایی می تواند داشته باشد، اتفاق نظر نداریم .

آنچه وجود دارد بیشتر در حوزه نورومارکتینگ و در بحث های تجاری است و اینکه علوم شناختی در حوزه تبلیغات چه کارکردی می تواند داشته باشد، اما برای رسانه هایی که در حوزه رسانه های صوتی و تصویری طبق تعریف مشخص کارکردهای غیر از تبلیغات مانند کارکرد فرهنگ سازی و آموزش قائل هستند، هنوز درباره کمک علوم شناختی به حوزه رسانه اتفاق نظری وجود ندارد .

این مساله برای پیشرفت ما در این حوزه مشکل ساز نیست؟

فتحی نیا:ما در ابتدای راه هستیم و در این حوزه نسبت به کشورهای دیگر ضعیف تر عمل کرده ایم، غیر از پروژه های محدودی که در مراکز علوم شناختی کار می کنند، اتفاق خاصی نیفتاده است، به خصوص در حوزه رسانه همچنان در ابتدای راه هستیم .

ضرورت همگرا شدن نهادها و محققان حوزه های مختلف برای پیشرفت علوم شناختی

با توجه به اینکه علوم شناختی یک دانش جمعی است و نیاز به همگرایی بین نهادها و همکاری اساتید حوزه های مختلف با یکدیگر دارد، آیا ما می توانیم در این حوزه پیروز باشیم؟

فتحی نیا:به هر حال این حوزه یک حوزه بین رشته ای است و برای پیشرفت نیاز به همگرایی دارد در تمام جهان هم اینگونه است و در ایران هم طبیعتا به همین شکل باید باشد .

مرزهای ارتباط حوزه های مختلف با علوم شناختی هنوز مشخص نشده است

از نظر شما ما در ایران تاکنون توانسته ایم در بحث همگرا کردن حوزه ها برای پیشرفت علوم شناختی پیروز باشیم؟

فتحی نیا:همانطور که در رابطه با ارتباط رسانه ها با علوم شناختی گفتیم به نظرم نمی آید که در حوزه های دیگر هم این ارتباط متقابل شکل گرفته باشد، این حوزه آنقدر که باید شناخته شده نیست و هنوز مرزها در این حوزه شفاف نشده است، به طوری که افراد محقق و مسؤول در کشورمان به اندازه کافی کنار هم ننشسته اند و درباره این موضوع و اینکه به هر حال این حوزه چه کمکی می تواند به موضوعات مختلف کند، بحث نکرده اند .

دهه های آینده متعلق به علوم شناختی است

می توان گفت در حال حاضر در حال تکرار کلیاتی هستیم که راجع به مفید بودن و انقلابی بودن و ضروری بودن این دانش است و اینکه دهه های آینده دهه علوم شناختی خواهد بود. البته برای شروع همین کار لازم است اما جزئیات و کاربردهای مختلف این دانش در حوزه های مختلف بررسی نشده و آنچه در این حوزه اتفاق افتاده به چند دانشکده محدود بوده و هنوز تعاملی که باید بین حوزه های مختلف باشد شکل نگرفته البته اینها اقتضائات شروع کار هست و به نظرم اتفاقی که باید بیفتد نیفتاده است .

ایجاد موج ترویج علوم شناختی در میان مردم از طریق برگزاری کنفرانس علوم شناختی و رسانه

به عنوان عضو کمیته علمی کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه که قرار است مهرماه برگزار شود، به نظر شما آیا برگزاری چنین کنفرانس هایی می تواند سبب شود تا این همگرایی رخ دهد؟

فتحی نیا:بله، به نظر من برگزاری چنین کنفرانس هایی به ارتباط میان حوزه های مختلف با حوزه علوم شناختی و همگرایی بین محققان و مسؤولان مرتبط با این حوزه کمک می کند، به هر حال یک پای این کنفرانس، رسانه است و برگزاری چنین کنفرانسی یک موج ایجاد می کند که رشته علوم شناختی از طریق رسانه ها به مردم معرفی شود و مردم با کاربردهای این حوزه در زندگی روزمره شان آشنا شوند بنابراین برگزاری چنین کنفرانس هایی در ترویج و تبدیل آن به یک موضوع موثر مفید خواهد بود .

کاربردهای مختلف علوم شناختی؛ از کاربردهای نظامی تا پزشکی

در حال حاضر در این دانش نسبت به دیگر کشورهای جهان خیلی عقب هستیم؟

فتحی نیا:خود این حوزه یک حوزه جدید است و اینگونه نیست که بتوانیم بگوییم سالیان سال است که این حوزه شکل گرفته، مساله ای که وجود دارد این است که فعالیت های این حوزه مثلا کاربردهای نظامی یا حتی کاربردهای پزشکی خیلی در معرض عموم قرار نگرفته است، در همه جهان رشته علوم شناختی یک رشته میان رشته ای است، البته ما در ابتدای راه هستیم ولی باید با همگرایی بین مسؤولان نهادها و محققان این حوزه بتوانیم به پیشرفت برسیم، هنوز همگرایی در این حوزه وجود ندارد و اتفاق خاصی نیفتاده شاید به دلیل این است که آن طور که باید این حوزه شناخته نشده است .

پیشرفت علوم شناختی قطعا در زندگی مردم تاثیرگذار و قابل لمس است و افرادی که بیشترین بهره را از این پیشرفت می برند قطعا مردم هستند

البته در سازمان صداوسیما کارهایی صورت گرفته و اقداماتی انجام داده اند به طور مثال یک آزمایشگاه فنی تأسیس شده است که برنامه های این سازمان را با استفاده از رویکردها و روش ها و دستگاه هایی که در حوزه علوم شناختی رایج است بررسی می کند؛ اما آنچه باید شکل بگیرد هنوز شکل نگرفته و علتش هم این است که طبیعتا ما در ابتدای راه هستیم.

لمس اثرات علوم شناختی در زندگی روزمره

بنابراین با توجه به کاربردهایی که بیان کردید پیشرفت علوم شناختی می تواند در زندگی مردم تاثیرگذار باشد و مردم این پیشرفت را می توانند مانند نانو فناوری یا رشته های دیگر در زندگی شان لمس کنند.

فتحی نیا: حتما به همین صورت خواهد بود، به هر حال حوزه علوم شناختی ضمن اینکه بین رشته ای است داعیه تأثیر و کاربرد در زمینه های مختلف زندگی را هم دارد و افرادی که بیشترین بهره را از پیشرفت دانش علوم شناختی می برند قطعا مردم هستند به خصوص در بخش سلامت، مردم قطعا از پیشرفت علوم شناختی سود می برند .

منبع:فارس

،

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

malayro.ir: مالزی: سفر به کشور زیبای مالزی و دیدار از شهرهای توسعه یافته کوالالامپور، پنانگ و لنکاوی

asiaro.ir: آسیا رو: سفر به آسیا، جنوب شرقی آسیا، آسای مرکزی و خاورمیانه