سند جدید از دستکاری بودجه، ابلاغ بودجه 1400 در دو مرحله! - بلاگ پو

به گزارش خبرنگاران؛ مدتی است که صحبت های زیادی در خصوص دستکاری در ارقام بودجه پس از تصویب آن از درون کنندگان مجلس مطرح شده است. بحث ها از این قرار است که پس از تصویب بودجه سال 1400 در صحن علنی مجلس، بالغ بر چندین هزار میلیارد تومان برای برخی از نهاد ها بودجه جدید تعریف شده است. چنانچه این عمل اجرا شده باشد امری غیر قانونی اجرا شده است. البته تا به امروز مدرکی مبنی بر تأیید این مسئله وجود ندارد، اما تنها یک موضوع است که میتواند برآورد ها مبنی بر دستکاری ارقام بودجه را تقویت کند. برای فهم بهتر مسئله ابتدا به جهت کلی که لایحه بودجه در مجلس تا تصویب طی می کند، پرداخته شده است.

بودجه مهم ترین سند سیاسی

بودجه مهم ترین سند اقتصادی کشور در یک سال است. در ادبیات بودجه سیاسی ترین بخش اقتصاد، و همچنین اقتصادی ترین بخش سیاست است. از همین رو مسائل سیاسی علاوه بر مسائل اقتصادی در فرایند مشخص دخل و خرج کشور نقش پر رنگی را ایفا می کنند. لایحه بودجه ابتدا در هیئت وزیران دولت به تصویب می رسد و پس از تصویب دولت تقدیم مجلس می گردد. طبق قانون لایجه بودجه بایستی حداکثر تا 15 آذر هز سال به دست مجلس برسد.

فرایند بررسی بودجه در مجلس

لایحه بودجه از زمانی که در دست کنندگان قرار می گیرد، کنندگان 15 روز زمان دارند تا پیشنهاد های خود را تقدیم کمیسیون ها تخصصی کنند. کمیسون ها نیز 15 روز زمان دارند تا نظرات تخصصی خود را به کمیسیون تلفیق ارائه دهند. از این زمان بررسی اصلی بر روی کلیات بودجه توسط کمیسون تلفیق شروع شده و این کمیسیون وظیفه دارد تا 15 روز کلیات بودجه را بررسی کرده و گزارش اصلی خود از لایحه را به صحن علنی مجلس ببرد، این زمان 15 روز قابل تمدید است.

کلیات لایحه بودجه 1400

رقم کل بودجه سال 1400 بالغ بر 2 هزار و 435 هزار میلیارد تومان در لایحه برآورد شده بود. از این رقم یک هزار و 561 هزار میلیارد تومان سهم بودجه شرکت های دولتی و 929 هزار میلیارد دیگر سهم بودجه منابع عمومی است. بودجه شرکت های دولتی به دلیل گسترده و وقت گیر بودن عموما در مجلس بررسی نمی گردد، در اصل این بودجه منابع عمومی است که توسط کنندگان مورد بررسی قرار می گیرد.

بودجه منابع عمومی خود از دو رکن بودجه اختصاصی و منابع عمومی(مصارف عمومی) تشکیل می گردد. بودجه اختصاصی آن درآمدی است که توسط یک نهاد مشخص کسب شده و بایستی در همان نهاد هزینه گردد. بخش اصلی بودجه که می توان گفت تمامی دعوا ها و جدل ها بر سر آن است، منابع عمومی یا بودحه مصارف است که مشخص کننده دخل و خرج یکسال کشور است. منابع عمومی در لایحه بودجه 1400 بالغ بر 841 هزار میلیارد تومان برآورد شده بود.

تصویب کلیات در صحن علنی؛ شروع چانه زنی های اصلی

پس از بررسی و تصویب کلیات درآمد هزینه ها و احکام کیفی بودجه در صحن علنی مجلس، لایحه بودجه برای بررسی جزئیات و جداول به کمیسون تلفیق می رود. به بیان دیگر در کمیسیون تلفیق بایستی به بررسی و جزئیات بخش ها درآمد هزینه ای پرداخته گردد. مجلس در تغییر ارقام بودجه اختیارات تام دارد و ممکن است در یکسری از بخش ها درآمد های اضافه بر ان چیزی که دولت در بودجه آورده است، خلق کند. کمیسیون تلفیق اختیار دارد تا نحوه تخصیص و هزینه کردن این درآمد های جدید را مشخص کند.

در این برهه است که چانه زنی نهاد و کنندگان مجلس برای دریافت سهم بیشتری از بودجه شروع می گردد. به عنوان مثال هر کننده در تلاش است که برای حوزه انتخابی خود بودجه بیشتری دریافت کند و هر نهادی تمایل دارد تا بودجه بیشتری به خود اختصاص دهد تا در هزینه ها و خرج کردن فراغی آسوده داشته باشد.

بالغ بر 15 میلیارد تومان در اختیار تام هر کننده

4 هزار و 500 میلیارد تومان از درآمد های اضافی خلق شده در لایحه بودجه 1400 در اختیار کامل کنندگان مجلس قرار گرفت. در سال های پیشین رقمی در لایحه به هر حوزه انتخابی تعلق جهت مصارف یا امور زیر ساختی پیش بینی نشده در بودجه تعلق می گرفت. از سال 1400 با تصمیم کمیسیون تلفیق این رقم در اختیار کننده های هر حوزه انتخابی قرار می گیرد و کنندگان به تشخیص خودشان می توانند این مبلغ را تخصیص دهند. بر این اساس هر کننده مجلس در سال 1400 حدود 15 میلیارد و 500 میلیون تومان توانایی هزینه کردن از بودجه به تشخیص خود را دارد.

انبساط 436 هزار میلیارد تومانی بودجه در مجلس

همانگونه که گفته شد رقم اصلی بودجه یا منابع عمومی در لایحه بودجه 1400 حدود 841 هزار میلیارد تومان بوده است. زمانی که لایحه بودجه به مجلس رفت اعتراضات فراوانی مبنی بر انبساطی بودن بودجه و زا بودن آن به خاطر افزایش شدید هزینه های دولت در 1400 نسبت به سال 99 از کنندگان شد. علی رغم تمامی این هیاهو ها هم از سمت کارشناسان و هم از سوی کنندگان مجلس، رقم منابع عمومی در قانون بودجه 1400 بالغ بر یک هزار و 277 هزار میلیارد تومان به تصویب رسید. به بیان دیگر درآمد هزینه های دولت در در قانون نسبت به لایحه به بیش از 50 درصد افزایش یافت.

تغییر ارقام بودجه و همچنین انبساط آن در قانون نسبت به لایحه همواره مسبوق به سابقه بوده است و از نطر قانونی این عمل هیچ منعی ندارد. تنها نکته بودجه 1400 اختلاف شدید بین رقم بودجه و در لایحه و قانون است که در بین سال های گذشته با اختلاف رکورد دار است.

آیا در ارقام بودجه دست برده شده است؟

در تاریخ 26 اسفند 99 لایحه بودجه 1400 به تصویب مجلس رسیده و با تأیید شورای نگهبان به قانون بودجه تبدیل شده است. تا این تاریخ هرگونه تغییراتی که توسط مجلس شورای اسلامی بر روی لایحه بودجه اعمال شده، فارغ ار چند و چون آن در حیطه اختیارات این نهاد بوده است. مسئله مطرح شده این است که آیا پس از این تاریخ ارقام بودجه دچار تغییر یا دستکاری شده است؟

تا کنون هیچ مدرک مکتوبی دال بر تغییر و دستکاری ارقام بودجه ارائه نشده و مخالفان و موافقان با اظهارات شفاهی تایید یا تکذیب می کردند اما تنها یک مسئله است که می تواند تا حدودی شائبه دستکاری در بودجه را تقویت کند. اسناد رد بدل شدن میان مجلس، دولت و سازمان برنامه و بودجه.

متن نهایی قانون بودجه یکماه دیر تر به دست دولت رسید

در تاریخ 28 اسفند قانون بودجه 1400 توسط رئیس جمهور به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شد. این در حالیست که متن نهایی جداول بودجه در تاریخ 25 فروردین ماه 1400 توسط دکتر روحانی به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده است. به چه علت مجلس جداول یا جزئیات نهایی بودجه همراه با قانون بودجه یکجا به دولت ابلاغ نکرده است؟

این موضوع لزوما به معنی تغییر ارقام بودجه یا دست بردن در آن پس از تصویب قانونی آن نیست، اما به هر حال فاصله زمانی نزدیک به یکماه بین ابلاغ قانون بودجه (ماده واحده و تبصره ها) تا زمان ابلاغ متن نهایی و جداول میتواند شائبه دستکاری بودجه را تقویت کند. چراکه بایستی متن نهایی و جداول همزمان با ماده واحده و تبصره های بودجه جهت ابلاغ دولت به دستگاه ها، توسط مجلس به دولت فرستاده گردد.

در نامه 25 فروردین حسن روحانی به سازمان برنامه و بودجه به صراحت قید شده است پیرو ابلاغیه شماره 158188 مورخ 28/12/1399 قانون بودجه سال 1400 کل کشور به پیوست نامه شماره 4417/300 مورخ 27/12/1399 رییس محترم مجلس شورای اسلامی به همراه متن نهایی جداول بودجه که در تاریخ 25/1/1400 واصل شده، جهت اجرا ابلاغ می گردد.در واقع بودجه سال 1400 دو بار ابلاغ شده است زیرا در 28 اسفند قانون ابلاغ شده است و در 25 فروردین جداول!.