کاخ تچر؛ کاخ زمستانی داریوش هخامنشی - بلاگ پو

مجموعه تخت جمشید دارای چندین کاخ به نام های ملکه، شورا، آپادانا و تچر و غیره است. هرکدام از این کاخ ها در نوع خود بی نظیر هستند و ویژگی های خاص خود را دارند. در این مطلب می خواهیم به معرفی یکی از این کاخ ها بپردازیم که در کتیبه های تخت جمشید از آن با نام تچر یاد شده است.

کاخ تچر یا تچرا قسمتی از مجموعه تخت جمشید است که در جنوب غربی آپادانا و رو به جنوب واقع شده است. این کاخ از نخستین کاخ هایی است که داریوش عظیم دستور ساختش را داده است و اولین بنایی است که در مجموعه تخت جمشید کشف شد. البته باید گفت که قسمت اصلی این کاخ توسط داریوش عظیم و ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایار شاه و پلکان سنگی غربی به دستور اردشیر دوم بنا شده است.

در کتیبه ها از این کاخ به عنوان خانه زمستانی شاه یاد شده که البته چیزی که ویژگی های یک خانه زمستانی را از این کاخ برساند دیده نمی گردد. کاخ تچر سنگ های خاکستری رنگ و پاک تراشی داشته به طوری که می گردد عکس خود را در آن دید به همین دلیل در این اواخر به آن آینه خانه و یا تالار آینه نیز می گفتند.

طرح و ساختمان بنا

کاخ تچر روی سکویی بنا شده که 2.20 تا 3 متر از کف آپادانا و حیاط مجاورش بلندتر است. طرحی مستطیل شکل دارد و شامل یک تالار مرکزی 12 ستونی (3 ردیف 4 تایی﴾ با اتاق های کوچک جانبی، دو اتاق مربع شکل در شمال که هر یک چهار ستون داشته اند و اتاق های باریک و بلند جانبی و یک ایوان 8 ستونی (دو ردیف چهارتایی﴾ در جنوب که به دو اتاق کناری چسبیده بوده می گردد.

در کاخ تچر از دالان های پرپیچ و خم خبری نیست و همه چیز به اندازه ساخته شده است. این کاخ محل زندگی داریوش بوده و پس از او نیز شاهان دیگر از آن استفاده نموده اند. دیوارهای کاخ از خشت خام بودند. از درگاه های زیاد کاخ تنها چهار درگاه در داشتند. چون این درگاه ها و قاب پنجره ها از سنگ ساخته شده بودند، با وجود فرسایش های بادی و آبی در منطقه آسیب جدی به آن ها وارد نشده است.

ستون های کاخ تچر احتمالا از جنس چوب بوده چون چیزی هم از آن ها باقی نمانده است. کف اتاق ها را با فرش قرمز رنگ ویژه دوره داریوش پوشانده بودند که آثار آن در اتاق های شمالی یافت می گردد. بر درگاه های اتاق های غربی سربازهای نیزه دار و سپرکش پارسی و بر درگاه های تالار مرکزی، داریوش عظیم با خدمه اش حجاری شده اند.

در این حجاری می بینیم که تاج داریوش کنگره دار بوده است و رویه آن ورقه ای از طلا داشته است. علاوه بر این گفته می گردد که زیورآلات این شاه هخامنشی مثل دستبند، یاره، طوق، گوشوار و نیز تزیینات لباسش نیز با فلزات گران بها در دل سنگ حجاری شده بود که سال ها بعد توسط اسکندر و همراهانش ربوده شد. طبق آنالیز که محققان انجام داده اند لباس داریوش و سربازانش رنگ آمیزی­ های زیبایی داشته است و روی آن باهنر سوزن گری تزیین شده بود.

از مهم ترین ویژگی های کاخ تچر، تناسب و هماهنگی جالب و ستودنی اجزای آن است که نشان از هنرمندی و در عین حال دقت و ظرافت مثال زدنی طراحان، معماران و سازندگان این بنای خارق العاده دارد؛ کاخی به دور از دالان های پرپیچ و خم، زیبا و درخشان به دلیل وجود سنگ های صیقل خورده، راسخ به علت داشتن ستون های محکم که امروز از سالم ترین عمارات برجای مانده از مجموعه کاخ های تخت جمشیداست .

سنگ نبشته­ ها و کتیبه ها

کاخ تچر مثل یک موزه خطی عظیم و بی نظیر است که از پارسی باستان گرفته تا خطوط پهلوی را در کتیبه ها و نقوش خود جای داده است.

بر روی دیواره های پلکان این کاخ نقش های گوناگونی دیده می گردد. از کتیبه های مربوط به شاهان هخامنشی داریوش اول، خشایارشا و اردشیر سوم گرفته تا نقش های مربوط به شاهان پس از هخامنشیان. مثل شاپور دوم، عضدالدوله دیلمی، بهاءالدوله دیلمی، علی آققویونلو و سلطان ابراهیم میرزا تیموری که همه از خود کتیبه هایی در این کاخ بر جای گذاشته اند .

یک پلکان دو طرفه در جنوب بنا وجود دارد که از دو طرف به ایوان جنوبی می رسد. بر روی بدنه این قسمت نقش افرادی که بره، خوراکی یا ظروف آشپزخانه در دست دارند حکاکی شده است. این افراد یک در میان لباس پارسی و مادی پوشیده اند.

پارسی ها شالی به دور سر و گردن پیچیده اند که چانه هایشان را می پوشاند. برخی با ریش و سبیل و تعدادی هم بدون ریش و سبیل هستند. برخی از کارشناسان می گویند این نقش ها مربوط به خدمتگزاران دربار است. برخی هم معتقدند به دلیل داشتن بره و حیوانات دیگری که در دست دارند، احتمالا باید تصویر مغان هایی باشند که بره قربانی را حمل می نمایند.

در کاخ تچر کتیبه هایی وجود دارد که متعلق به خشایارشا است و در آن اهورامزدا را ستایش می نماید و از خودش و پهناوری کشورش می گوید. متن برخی از کتیبه ها بیانگر این موضوع است که قسمت جنوبی کاخ تچر در زمان خشایارشا به اتمام رسیده است.

علاوه بر این دو سنگ نبشته دیگری نیز در تالار مرکزی وجود دارد که متعلق به اردشیر سوم است. آنچه از نوشته ها و نقوش این کتیبه بر می آید این است که کاخ تچر در دوره اردشیر سوم که از 358 تا 338 قبل از میلاد پادشاهی بر ایران حکومت می کرد تکمیل شده است.

تصویر زیر نمایی از سنگ نگاره فروهر را در کاخ تچر نشان می دهد.

مجله گرگانلند

مجله دانلود و سرگرمی